Ischigualasto en Talampaya

In dit deel van Zuid-Amerika is opvallend weinig vegetatie te vinden. Er staan (alleen in Talampaya) her en der diverse soorten cactussen en kleine struiken, maar meer niet. Desondanks leven er nog veel dieren. De meeste zijn lastig te vinden; de temperatuur overdag is te hoog, waardoor veel van hen pas tegen de avond op pad gaan.

Wie hier rondwandelt, kan zich moeilijk voorstellen dat in dit droge gebied ooit vele bloemen en bomen hebben gestaan. Wetenschappers hebben achterhaald dat het klimaat van toen te vergelijken is met het huidige savanneklimaat in Afrika. Ook hier hebben ooit grote grasvlaktes met hier en daar plukken bos overheerst. En water is altijd voorhanden geweest in dit voormalige leefgebied van talloze dinosaurussen.

Tegenwoordig zijn het twee immense vindplaatsen van fossielen. Ischigualasto en Talampaya liggen in een woestijngebied in het noordwesten van Argentinië. De afgelopen jaren zijn de twee gebieden met elkaar verbonden. Ze vormen zo een aaneengesloten natuurpark dat een bijzonder kijkje in het verre verleden van de wereld biedt. Een gebied dat maar liefst 604 km2 omvat.

Het aantal fossielen hier is fascinerend. De afgelopen decennia zijn in dit gebied honderden fossielen van minimaal zeventien verschillende soorten landdieren bloot gelegd. Waarschijnlijk liggen er nog honderden fossielen verborgen in de rotsen. Daarnaast zijn er talloze versteende planten en bomen gevonden, die een goed beeld van de vegetatie en het toenmalige klimaat geven. Totdat het noodlot toesloeg.

Wetenschappers denken dat minimaal één vulkaanuitbarsting (en mogelijk meerdere) voor een immense aslaag heeft gezorgd. Zo is het toenmalige landschap en haar bewoners in een oogwenk ten onder gegaan. En zodoende beschermd tegen weersinvloeden van buitenaf, waardoor de meeste skeletten intact zijn gebleven. Zelfs de voetstappen van dinosaurussen zijn nog te zien. Omdat de fossielen tot de oudste ter wereld behoren en nog in goede staat zijn is dit de droom voor onderzoekers.

De eerste opgravingen zijn hier al in 1930 gedaan. In eerste instantie hebben de wetenschappers slechts versteende planten gevonden. Maar het grote aantal soorten heeft wel meteen de rijkdom van de vindplaats aangeduid. In 1946 is er een cynodont gevonden, een dier dat zowel trekjes van een reptiel als een zoogdier heeft. 

De wetenschappelijke wereld stond op zijn kop. En de vondst zette de deur open voor andere onderzoekers en velen volgden. Soms met heftige discussies tot gevolg, met name over de evolutie van reptiel naar zoogdier.

Wie hier rondloopt, ziet talloze fossielen liggen. Of eigenlijk stukjes er van. Die ooit van immense beesten waren, die hier de baas waren. Als je om je heen kijkt voel je ze hier ronddwalen. Bijna dan. Dit zijn de mooiste bezienswaardigheden en leukste activiteiten van Ischigualasto en Talampaya.

Dit museum toont onder andere hoe de lokale bevolking hier de afgelopen jaren heeft geleefd. Met de Inca’s als meest bekende, maar ook volkeren als de Ansilta- en Huarpesindianen. En wie oplet kan zelfs zien of zij ook fossielen hebben gevonden hier. Het museum ligt in La Laja, op ongeveer 25 kilometer van San Juan.

De Canyon van Talampaya wordt als het meest spectaculaire deel van het park beschouwd. Kliffen van bijna 200 meter zandsteen domineren in dit deel het landschap. Waarbij vooral de rode kleur van de stenen opvallen. De Canyon biedt veel vergezichten.

Het droge binnenland van Ischigualasto wordt Valle de la Luna genoemd, door de vele kleurrijke rotsformaties die door wind en regen bijna kunstwerken zijn geworden. Met passende bijnamen als de Sfinx, de Drie Koningen, de Pater en de Schoorsteen. Er is hier altijd wind, waardoor het beeldhouwen continu doorgaat. En er ook voortdurend fossielen worden blootgelegd.

In het stadje San Juan is een museum waar diverse skeletten van dinosaurussen zijn gereconstrueerd. Soms aan de hand van één enkel botje. Ook is hier veel info te vinden over de vele vondsten die hier gedaan zijn. Ook in het natuurpark zelf is een klein museum gevestigd met enkele skeletten.

Het grootste deel van Ischigualasto (en ook Talampaya) kleurt rood als de zon ondergaat. Dit is een waar feest voor de pupillen. Zeker na een dag fossielen zoeken in de hitte. Wees ruim op tijd voor de zon onder gaat en zoek een mooi hoog plekje met veel ruimte om je heen. Wie slim is neemt een hapje en een drankje mee. Je hoeft alleen maar simpelweg te wachten op wat komen gaat.

Het gebied is een paradijs voor mountainbikes. Het lastige is wel dat je je trip vooraf goed moet regelen. Dit kan in het dorpje Villa La Unión, dat zo’n 60 kilometer verderop ligt. En er zijn hier (bijna) geen paden, op de hoofdwegen na. Maar het geeft je wel de kans om op je gemak de parken te verkennen.

De voorzieningen zijn minimaal, maar dat is wel weer de charme. Het geeft enige vrijheid om zelf op pad te gaan. In het park zijn enkele plekken aangewezen als camping. Waar het ’s avonds extreem rustig wordt. En ’s ochtends de zon in alle rust opkomt.

Voor een leek is het onmogelijk om een beeld te vormen bij een rij botjes die uit de grond worden gehaald. Daarom hebben ze in het stadje San Juan diverse skeletten van dinosaurussen gereconstrueerd. Soms aan de hand van één enkel botje, dus enig giswerk moet er wel bij geweest zijn. Ook is hier veel info te vinden (en op te vragen bij de onderzoekers) over de vele vondsten. De skeletten zijn te bewonderen in het Museo de Ciencias Naturales.

Privé-auto’s zijn niet (meer) toegestaan in Talampaya, wel in Ischigualasto maar dan met gids. Dit is vanwege de diefstal van talloze botten door de jaren heen door ‘wetenschappelijke’ expedities. Het is bij de ingang van de parken mogelijk een tour te boeken in een 4×4-auto, waardoor ook moeilijk gelegen delen te bereiken zijn. De gids wijst de bijzondere plekken aan, zeker als je zelf aangeeft waarin je geïnteresseerd bent.

Als vrijwilliger kun je wetenschappers helpen met hun onderzoek. Ook al ben je een leek. Je ziet hoe een professionele groep laagje voor laagje blootlegt en zo het verleden onthult. Er gaat een wereld voor je open. Let vooral op de passie bij de onderzoekers en hoe ze blij kunnen zijn met een klein stukje bot. De mogelijkheid voor vrijwilligers wordt niet altijd aangeboden, dus hou de website in de gaten.

Een bezoek aan het Museo Arqueologico Prof. Mariano Gambier op 25 kilometer van San Juan is een goed begin. Daar is onder meer een mummie te zien uit de Inca-tijd, maar in het museum worden niet alle vragen beantwoord. Hebben ook de Inca’s hier botten van dinosaurussen gevonden? Ze waren immers op zoek naar goud, dus de kans is groot dat ze op hun speurtocht fossielen tegen kwamen. En had het invloed op hun geloof? Zoek het zelf uit in het gebied. Geef vooraf aan waarin je geïnteresseerd bent, zodat je de juiste gids hebt.

In de zomer (onze winter) is het hier eigenlijk te warm. Tevens is het dan regentijd waardoor sommige wegen moeilijk of helemaal niet toegankelijk zijn.

Rond december is het goed vertoeven in Talampaya en Ischigualasto, dan is de temperatuur iets gedaald en kun je er goed wandelen.

Het kan hier overdag erg warm worden en ’s nachts behoorlijk koud. Aangezien dit park (nog) niet door hordes toeristen wordt overlopen zijn de voorzieningen beperkt. Wie enkele dagen wil blijven doet er verstandig aan zelf eten en drinken (en bijvoorbeeld ook toiletpapier) mee te nemen.