Atlantisch Regenwoud

Dit natuurgebied is veel minder bekend dan de Amazone. Wat geheel onterecht is. Dit kustbos ligt als een groene deken langs de gehele kust. Het natuurgebied is vanuit diverse plekken te bezoeken via excursies. Er zijn talloze wandelpaden het regenwoud in. Dit geldt ook voor andere plekken langs de kust.

Bij de woorden regenwoud en Zuid-Amerika wordt er vaak direct aan de Amazone gedacht. Maar aan de oostkust van Brazilië ligt nog een regenwoud; het Atlantisch Regenwoud. Dit woud kent een opmerkelijke soortenrijkdom, groter dan de Amazone. Met veel bijzondere dieren. Zoals de kleine, kleurrijke leeuwaapjes. Lees hier over de bezienswaardigheden van het Atlantisch Regenwoud.

Het zien van een gouden leeuwaapje is het absolute hoogtepunt van een bezoek aan het Atlantisch Regenwoud. Dit bos is het leefgebied van de gouden leeuwaapjes. Ze worden hier gefokt en uitgezet. Je kunt kennismaken met onderzoekers, verzorgers en natuurlijk de dieren zelf.
Lees hier meer over het gouden leeuwaapje

Het Nationaal Park Tijuca ligt rondom de stad Rio. Dat ooit helemaal werd omringd door het Atlantisch Regenwoud. Gelukkig is een deel goed beschermd in het Nationaal Park Tijuca. Je hebt talloze ingangen aan de rand van de stad om het te bezoeken. Waarbij je een redelijke kans hebt om dieren tegen te komen.

Parque Nacional da Tijuca is een immens stadspark. Maar het is ook een echt nationaal park, ondanks dat het middenin Rio de Janeiro ligt. Het omvat onder meer Corcovado en de Suikerbrood-berg. Deze opmerkelijke jungle is makkelijk bereikbaar en ideaal voor een (langere) wandeling. In het regenwoud zijn altijd talloze bloemen, vlinders en vogels te zien. En je bent hier wel (relatief) alleen, zeker als je de paden induikt. Je hebt zelfs kans om apen, slangen en talloze andere dieren tegen te komen.
Lees mijn tips voor Rio de Janeiro

Het Atlantisch woud loopt van oorsprong langs de gehele Braziliaanse kust. Het was voor de komst van de blanken ongeveer 2.500 kilometer lang en wisselend tussen de 50 en 100 kilometer breed. Wat vergelijkbaar is met heel Zuid-Europa. Van het oorspronkelijke regenwoud is nog slechts twee tot vijf procent over. En dus is het tegenwoordig nog 99.000 km2 groot. Let wel, dat is nog steeds 2,5 keer zo groot als Nederland.

Dit kustbos is opmerkelijk genoeg ouder dan de Amazone. Wetenschappers hebben berekend dat het oerbos aan de kust 60 miljoen jaar oud is. De Amazone daarentegen is slechts 40 miljoen jaar. Beide gebieden ontwikkelden zich door de tijd zelfstandig, omdat ze relatief ver uit elkaar liggen met daartussen een ander ecosysteem; graslanden. Daarom zijn er weinig dieren die in beide regenwouden voorkomen. En als het over soortenrijkdom gaat wint het Atlantisch Regenwoud het ook van de Amazone volgens veel wetenschappers.

De opkomst van gewassen als suikerriet en koffie, maar ook illegale houtkap zorgen ervoor dat het ooit aaneengesloten woud verandert in kleine postzegels. Diverse nationale en inmiddels ook internationale organisaties hebben inmiddels projecten opgezet. Naast veel inventarisatiewerk werd al in de jaren zestig gestart met fokprogramma’s voor bijvoorbeeld leeuwaapjes die in het wild zijn uitgezet. Deze dieren werden door hun opvallende kleur veel illegaal gevangen.

De cijfers over het aantal endemische dieren in de Mata Atlântica zijn verbazingwekkend. Wetenschappers hebben (tot nu toe) 261 soorten zoogdieren geteld. Zo’n 160 daarvan komen enkel in deze wouden voor. Er leven meer dan 280 soorten amfibieën, waarvan je er 253 nergens anders kan vinden. Het aantal soorten vogels is meer dan 600. Met grote aantallen endemische soorten zoals miervogels, diverse soorten kolibries, vliegenvangers, spechten en vinken. Waarbij het soms heel lastig is om de verschillende soorten uit elkaar te houden.

Leeuwaapjes zijn de ambassadeurs van dit relatief onbekende kustbos. Tot nu toe zijn er vier soorten door wetenschappers beschreven. Dit zijn het gouden leeuwaapje, het goudkopleeuwaapje, het roodstuitleeuwaapje en het zwartkopleeuwaapje. Laatstgenoemde is pas in 1990 ontdekt. Door hun kleine populaties worden ze allemaal met uitsterven bedreigd.

De afgelopen jaren zijn er translocatieprojecten gestart voor bijvoorbeeld de gouden leeuwaapjes. Ook wordt inmiddels geprobeerd bruggen te creëren tussen de diverse ‘groene postzegels’ regenwoud die er nog zijn. Tot slot blijkt het opbouwen van gewaarwording bij het publiek een belangrijk punt. Het gebied was lange tijd onbekend bij het grote publiek, maar daar komt langzaam verandering in.

Andere dieren die je hier kunt tegen komen zijn; jaguar, witgezichtoeistitie (of Geoffroy-penseelaapje), gewoon penseelaapje, geelkoppenseelaapje, brulaap, boa constrictor, tuinboa, krabetende vos en de guitige rode neusbeer. Maar nog veel meer. En als je hier gaat wandelen kom je vanzelf iets bijzonders tegen.

Het bos bestaat onder andere uit diverse boomvarens, (uitheemse) bamboe, jacaranda en cederbomen. Bijzonder is de Araucaria angustifolia, in het Nederlands te vertalen als Parana-pijnboom. Omdat een groot deel van het bos is verdwenen en de zaden populair zijn bij kwekers is ook deze boom bijna niet meer te vinden.

Ook wat planten betreft is het Atlantisch Regenwoud een bijzonder gebied. Geschat wordt dat het aantal soorten planten in de regio rond de 20.000 is, waarvan er zo’n 6.000 uniek zijn voor het gebied. Verder onderzoek is de komende jaren nodig om dit gebied in kaart te brengen.