Atacama Woestijn

Op het eerste oog lijkt het een gebied waar je liever niet bent. Maar deze woestijn in het noorden van Chili is uniek. Waardoor het onaardse landschap uniek is. Met wereldvreemde geogliefen, dit zijn immense vormen die door mensen in het landschap zijn gemaakt. In het decor van de Andes, met vulkanen, sneeuw en de hoogste geiser ter wereld. 

Je kunt de Atacama woestijn relatief eenvoudig bezoeken op je rondreis. Er worden talloze excursies aangeboden, waarbij je met een gids op pad gaat. Dit is soms al midden in de nacht, om de beste ervaring te hebben. Een deel van de attracties kun je zelf bezoeken. Dat kan per huurauto, zoals ik ook heb gedaan. dit zijn de leukste bezienswaardigheden.

San Pedro de Atacama is het stadje waar je kunt overnachten. Je vindt hier eenvoudige tot super de luxe accommodaties. Dit is ook de plek waar je alle excursies kunt boeken. Bijvoorbeeld naar El Tatio, of om diverse wandeltochten te maken, maar je kunt ook kiezen voor meerdaagse trekkings. Hier vind je ook supermarkten, bars en restaurants. Ondanks dat hier veel toeristen zijn is het wel een gezellig stadje.

Het ligt gunstig voor allerlei excursies (zoals El Tatio, Valle de la Luna en Pukará de Quitor). Het dorp biedt door zijn kleine karakter ook een gezellige sfeer. San Pedro (zoals het vaak in de volksmond wordt genoemd) is bereikbaar via de verharde weg vanuit het grotere Calama, dat ook een vliegveld heeft.

El Tatio zijn machtige warmwatergeisers op een hoogte van ruim 4.000 meter. De Atacama-woestijn is niet alleen maar bloedheet en kurkdroog. Sterker nog, hier is een bijzondere contradictie te zien. Dit is weliswaar de droogste plek op aarde, maar het heeft wel diverse geisers die warm water spuiten. Geyser del Tatio, zoals deze warmwatergeisers officieel heten, liggen op een hoogte van ruim 4.200 meter. Het zijn de hoogste geisers ter wereld.

Op een relatief kleine vlakte zijn meer dan 40 thermale bronnen te vinden. En fumarolen, dit zijn openingen in de bodem van waaruit gassen of stoom ontsnapt. Het is het levende bewijs van vulkanische activiteit. Maar waarom de geisers alleen van zeven tot tien uur ’s ochtends werken is wetenschappers niet geheel duidelijk. 

El Tatio ligt op zo’n 89 kilometer van San Pedro de Atacama en is via een zandweg te bereiken. de excursie begint in de nacht, zodat je hier bij zonsopgang bent. En je een vers ei kunt koken in het hete water voor je ontbijt.

In de Atacama-woestijn zijn plekken te vinden waar geen leven is vastgesteld. Geen bacteriën, niks. Het is daarmee de enige plek ter wereld. Zelfs de noord- en zuidpool hebben meer leven. Een van hen is de Maanvallei. De lokaal Valle de la Luna wordt genoemd.

Het natuurreservaat Los Flamencos is opgericht in 1990 om de drie hier voorkomende soorten flamingo’s en de leefmilieus te beschermen. In ondiepe lagunes speuren deze dieren naar voedsel, maar er zijn ook andere watervogels te vinden. Het natuurreservaat ligt 33 kilometer ten zuiden van San Pedro de Atacama.

Net buiten San Pedro de Atacama ligt Pukara de Quitor. Dit fort werd in de twaalfde eeuw gebouwd door de Atacameños. De resten liggen op een heuvel op zo’n 3.000 meter hoogte. In 1981 werd een deel van het fort gerestaureerd, maar het merendeel is een ruïne.

De Cordillera de la Sal is een immense zoutvlakte. Miljoenen jaren geleden was dit een groot meer, dat inmiddels totaal is verdroogd. Het zout is achtergebleven, net als veel door erosie aangevreten rotsen. Wat het decor bijna onaards maakt. Deze vlakte ligt op zo’n 70 kilometer van Calama, vlak voor San Pedro. Op beide plekken is veel informatie te verkrijgen over excursies en dergelijke.

Hij is relatief onbekend, maar de Ojos del Salado staat bekend als de hoogste vulkaan ter wereld. Hij heeft twee pieken waarvan er een in Chili en een in Argentinië ligt. De piek in Chili is maar liefst 6.893 meter hoog. Er zijn weliswaar geen uitbarstingen bekend van deze vulkaan, maar onderzoek wijst uit dat het wel degelijk een actieve vulkaan is. 

De vulkaan is vanuit het stadje Copiapo te bereiken, dat 400 kilometer zuidelijker dan Calama ligt in het uiterste zuiden van de Atacama. Toeristen komen vooral naar de ruige omgeving kijken, maar bergbeklimmers proberen geregeld hun geluk op de Ojos del Salado.

De heetwaterbronnen van Puritama (wat ‘heet water’ betekent in het Atacemeño) vormen een oase in de woestijn. Doordat het water hier ‘slechts’ 30 graden is, kun je er in zwemmen. Door het vele water groeien hier zelfs struiken, riet en zijn er veel vogels. Puritama ligt 30 kilometer ten noorden van San Pedro, op de weg naar El Tatio.

De stad Iquique ligt zo’n 389 kilometer van San Pedro de Atacama. Iquique is een oude stad en is de ideale uitvalsbasis voor een speurtocht naar de beroemde geogliefen. Dit zijn tekeningen in het zand, midden in de woestijn. De stad ligt aan de Grote Oceaan, met in de rug de Atacama. Iquique is ook per vliegtuig te bereiken, onder meer vanuit Santiago.

In het noor­den van de Atacama-woestijn zijn meer dan 5.000 geogliefen te vinden. Dit zijn soms wel 120 meter lange geometrische afbeeldingen in de bodem. Veel bekender (en groter) zijn de Nazca-lijnen in buurland Peru. En net als in Peru zijn ook hier de figuren op verschillende manieren gemaakt. Bijvoorbeeld door de bovenste laag van de harde grond te schrapen, door rotsen te rangschikken of ze te beschilderen. Ze liggen ver­strooid over een oppervlak van 150.000 km2.

Gedurende mijn rondreis heb ik talloze plekken bezocht. Ik heb veel tijd besteed aan de mooiste route, met bekende en minder bekende plekken. Als jij van mij een reisadvies op maat wilt, kun je het beste dit formulier op Droomplekken.nl invullen. Dan kan ik je gratis helpen met het regelen van jouw perfecte reis.

Volgens wetenschappers komt het landschap van de Atacama erg overeen met dat van Mars. Dit is 970 kilometer niets anders dan zand, rotsen en uitgedoofde vulkanen. Waar de wind eeuwenlang op brute wijze het landschap heeft gemodelleerd.

Mede daarom werd dit de plek waar de NASA de robotten van de diverse Marslanders testte voordat ze ruimte ingingen. En worden er vaak science fiction films opgenomen. Wie hier rond loopt begrijpt waarom.

Wetenschappers zijn ervan overtuigd dat smeltwater uit de omliggende bergen via de breuklijnen de aarde indringt. En daar komt het in contact met heet lava. ‘s Nachts kan het hier af koelen tot min 15°C. De algemene gedachte is dat de opkomende zon de aarde opwarmt, waardoor de warmwaterbronnen beginnen te borrelen. Zo ontstaat er een zeer grote druk die het kokende water tot 20 m hoog kan doen opspuiten. Totdat de druk te beperkt is om nog te spuiten, waarna het proces de volgende dag weer opnieuw begint.

Dit gebied is ongeveer 15 miljoen jaar geleden ontstaan door vulkanische activiteiten. Rondom de Atacama werd de bodem door immense onderaardse krachten omhoog gestuwd. De Andes is het meest bekend. Deze bergketen houdt alle wolken tegen die vanuit het oosten komen, terwijl de bergen aan de kust alle wolken, inclusief stormen, vanuit westelijke richting blokkeren.

De bodem in Atacama is bedekt met nitraten, een vorm van zout dat bestaat uit stikstof en zuurstof. Het heeft hier immense meren gevormd, wat bijvoorbeeld dieren als flamingo’s aantrekt. Deze plek bevat de meeste nitraathoeveelheden ter wereld. Deze werden tot 1940 massaal geoogst voor het gebruik in bijvoorbeeld explosieven. De enige overblijfselen vormen zo’n 170 mijnstadjes die her en der liggen, maar inmiddels totaal verlaten zijn.

De herkomst van al dat zout was lang onduidelijk. Recent onderzoek heeft uitgewezen dat de nitraten letterlijk uit de lucht komen vallen. Ze zijn het resultaat van fotochemische reacties hoog in de atmosfeer, waar de luchtvochtigheid in het geval van Atacama extreem laag is. De stikstof uit de nitraten verbindt zich op grote hoogte met andere stoffen. Bij dit proces ontstaan vaste deeltjes die te zwaar zijn om te blijven zweven.

De Atacama is extreem droog. Gemiddeld valt hier tussen 0,1 en 0,2 mm regen per jaar. Officiële metingen wijzen uit dat er in deze woestijn op sommige plekken in 400 jaar geen regen is gevallen. Geen druppel. En dat terwijl de Atacama vlakbij de Stille Oceaan ligt.

Berekeningen geven aan dat de huidige hoeveelheid zout gevormd moet zijn in een periode van 200.000 tot 2.000.000 jaar. Daarvoor moeten de omstandigheden al die tijd gelijk zijn gebleven. En dat betekent dus dat de Atacama al die tijd kurkdroog moet zijn geweest. Dit heeft overigens ook voordelen. Hier zijn bijvoorbeeld geen vliegen of muggen. Simpelweg omdat ze niets te eten hebben.

Het mag duidelijk zijn dat in dit extreem droge gebied weinig planten kunnen leven. Alleen cactussen weten zich in sommige delen te redden. Waaronder statige kandelaarcactussen en de fiere Atacama-cactus, die bijna vier meter hoog kan worden. Veel andere soorten hebben nog geen Nederlandse naam.

Het weer hier is het gehele jaar door stabiel. Dit gebied kent geen regenseizoen, waardoor je altijd op goed weer kunt rekenen. Van februari tot en met mei staan de meeste woestijnbloemen in bloei, al zijn het er niet veel. Het stadje San Pedro de Atacama is de beste plek om je reis te beginnen.