Luxor

In en rond Luxor zie je talloze overblijfselen van Thebe. Dit was ooit de hoofdstad van Opper-Egypte. Tegenwoordig heet het Luxor. Het is verreweg de beste plek om de Egyptische Oudheid te ervaren. Midden in de woestijn, met de Nijl als levensader. Dit zijn de bezienswaardigheden van Luxor.

Luxor herbergt talloze attracties. Dit zijn de bekendste: Vallei der Koningen, Vallei der Koninginnen, Tempel van Karnak, Tempel van Luxor en Tempel van Hapsjepsoet. Het is een ongekende lijst van intrigerende monumenten. Kijk maar hieronder:

De Kolossen van Memnon zijn twee massieve beelden van 18 meter hoog van Amenhotep III. Ze dateren uit de 14e eeuw voor Christus. De beelden stellen een zittende Amenhotep III voor. De kleine beelden aan zijn voeten stellen zijn vrouw Teje en zijn moeder Moetemwia voor. Wetenschappers denken dat de twee beelden het enige overblijfsel zijn van een van de grootste tempels van Egypte.

Eentje die zelfs groter was dan Karnak. Naast plunderingen heeft een aardbeving niets over gelaten van deze tempel. Nadat de muren waren gesneuveld, deden de geregelde overstromingen van de Nijl de rest. Zowel in het Museum van Luxor als het Egyptische Museum in Cairo zijn restanten te zien van de tempel.

Medinet Haboe is een stadje dat tot de 9e eeuw werd bewoond. De Tempel van Ramses III is de best bewaarde tempel in Thebe. Met veel basreliëfs, tekeningen, zuilenhallen en tempelhoven. Hier is ook de Tempel van Amon te vinden en zijn diverse grafkapellen te zien.

Het Ramesseum is de Dodentempel van Ramses II. Ramses is een van de beroemdste en meest invloedrijke farao’s geweest. Hij leefde van 1279 – 1213 v. Chr. De tempel moest een blijvende herinnering aan hem (en zijn vrouw Nefertari) zijn. Ooit was dit het mooiste van alles wat ooit in Egypte is gebouwd denken geleerden, maar zijn opvolgers hadden de stenen nodig voor hun eigen bouwwerken. Of zijn vernield door vroege Christenen of grafrovers. Tegenwoordig is het dan ook niet meer dan een ruïne, waar nog wel veel basreliëfs te vinden zijn.

Malkata is de beroemde plek van het Paleis van Amenhotep III. Hij liet het bouwen voor koningin Tiy en de krokodilgod Sobek. Van het paleis is niet al te veel meer over, maar de vormen van de vele hallen (zoals een festivalhal) en villa’s zijn nog goed zichtbaar. Het stamt uit de 14e eeuw voor Christus en ligt vlak bij Medinet Haboe. Het staat lang niet altijd op het lijstje van de toerist. Je moet vooraf aan de overheid toestemming vragen om deze plek te bezoeken, al is niet alles opengesteld. Je kunt dit vooraf regelen, maar ook vragen aan de gids ter plekke.

Deir el-Medina is een nederzetting van kunstenaars en arbeiders die werkten aan de tombes in de Vallei der Koningen en de Vallei der Koninginnen. Hier zijn in een put tevens duizenden gedetailleerde geschriften en tekeningen op papyrus en rotsen gevonden. De gave hiëroglyfen vormen een belangrijke informatiebron.

Dit is het eerste museum ter wereld over een essentieel onderdeel in het leven van de oude Egyptenaren; het mummificeren. Hier kun je alles leren over dit gecompliceerde proces, dat ze tot in de kneepjes beheersten. Het droge klimaat deed de rest. Ook zijn in dit museum veel sarcofagen te zien.

Het Museum van Luxor is niet erg bekend, maar behoort tot de beste van heel Egypte. Hier zijn talloze oude Egyptische grafvoorwerpen en beelden te vinden uit de omgeving van Luxor. Het is veel kleiner dan het wereldberoemde museum van Caïro, maar hier zijn de vele kunstschatten fraai opgesteld en uitgelicht. En kun je alles op je gemak bekijken.

Een van de belangrijkste beelden die je hier kunt zien is van Amenhotep III, het beeld is 2,5 meter hoog en gemaakt van rood graniet. Maar hier zijn ook voorwerpen uit het graf van Toetanchamon te vinden, zoals sandalen en pijlen die in zijn dodenkleed zaten. Het museum ligt tussen de Tempel van Luxor en Karnak in.

In Sheikh Abd Al Qurna (dat ook vaak Graven der Edelen wordt genoemd) liggen onder meer de grafkamers van hoge ambtenaren. Zoals Sennefer. Deze grafkamers kennen opvallend veel intacte handwerkkunst op de muur.

Enkele hoogtepunten:
– Graf van Sennefer (nr. 96)
– Graf van Rechmire (nr. 100)
– Graf van Menna (nr. 69)
– Graf van Nacht (nr. 52)
– Graf van Ramose (nr. 55)
– Graf van Oeserhat (nr. 56)
– Graf van Chaemhat (nr. 57)
– Graf van Chonsoe (nr. 31)
– Graf van Benia (nr. 343)
– Graf van Oeserhat (nr. 51)

Als een vogel vlieg je over de Nijl en de oost- en westoever. In een decor van monumenten. Vliegen in een luchtballon is de ultieme manier om het hele gebied te overzien. En je kunt ervaren hoe slim de Egyptenaren waren met het bouwen, maar ook met het zoeken naar de juiste locaties voor de monumenten. Je gaat vroeg in de ochtend de lucht in. Dan is de wind minimaal en het uitzicht maximaal. Overigens zijn er de afgelopen jaren diverse ongelukken geweest, waardoor sommige reisaanbieders afraden deze vluchten te maken. De keuze is aan jezelf.

Een felucca is een traditionele zeilboot. In en rond Luxor kun je de Nijl op en een zeiltocht met deze boten maken. Ook is het mogelijk van de oostelijke naar de westelijke oever te reizen. Het mooist is een tocht als de zon onder gaat. Dan valt het zachte licht over het water en begrijp je waarom de Oude Egyptenaren voor deze bijzondere plek kozen. Maak voordat je het water opgaat afspraken over de lengte van de trip en de prijs.

Het pad is smal en slingert over de rotsen. De beklimming naar Deir al-Bahri is een goede manier om het landschap te ervaren. En om, uiteindelijk, beloond te worden met een weids uitzicht over de vallei. Neem de tijd en kijk goed om je heen hoe het landschap verandert.

en van de beste manieren om de monumenten op de westelijke oever te verkennen is op een fiets. Het complete gebied is relatief eenvoudig af te leggen, waarbij je hoogtepunten als Vallei der Koningen, Tempel van Haptjepsoet, Graven der Edelen, Memnon-kolossen en Ramesseum aan kunt doen in een dag.

Daarnaast zie je het dagelijkse leven van de inwoners, wat het toefje op de taart is. Fietsen zijn te huren bij de aanlegplek van de veerboot. Ook de oostelijke oever (met Karnak, de musea en Tempel van Luxor) is trouwens goed met de fiets te doen. Let als je gaat op de kwaliteit van de fiets en test de remmen goed. En maak vooraf afspraken over de prijs. Betaal pas bij terugkomst.

Het wuivende groen van de palmbomen en bananenbomen steekt fel af tegen de kale geelrode rotsen. De Nijl bepaalt hier resoluut waar leven mogelijk is en waar niet. De grens is hard, net als ooit bij de oude farao’s. In Luxor merk je nu nog het verschil tussen leven en dood, zoals het ooit was bedacht door de oude Egyptenaren. De tempels ter verering van de goden (en de farao’s zelf) staan aan de oostelijke oever. De doden daarentegen zijn begraven op de westelijke oever. Luxor was en is nog steeds de hoofdstad van het oude Egypte.

Geheel passend in hun levensfilosofie hebben de Egyptenaren de locaties van de diverse monumenten met een achterliggende gedachte uitgezocht. De Egyptenaren zagen de westoever van de Nijl als ‘Amenti’, oftewel het dodenrijk. De omliggende bergen zijn een ideale locatie, het ligt immers hoog in verband met het wassende water en ligt daarnaast afgelegen tegen mogelijke grafrovers. Maar ook de extreem droge grond zorgt voor een goede conservering van de mummies. De oostelijke oever is voor hen het rijk van de levenden. De zon ‘stierf’ immers in het westen om na een nachtelijke reis in het oosten te worden herboren.

Luxor spreekt enorm tot de verbeelding. Zowel bij wetenschappers als toeristen. Het is de laatste rustplaats van de meest bekende farao’s. En van hun familie, staf en dienaars. De oevers van de Nijl en de achterliggende woestijn zijn bezaaid met monumenten. Overigens is dit wel een plek met een wrange bijsmaak, want door de eeuwen heen zijn veel graven en monumenten bruut leeggeroofd en zelfs vernield. Hierdoor is veel van de historie verloren gegaan. Wetenschappelijke expedities hebben desondanks nog wel wat bijzondere schatten kunnen ontdekken en beschermen. Waaronder het beroemde, en door rovers nog niet leeg gehaalde graf van Toetanchamon.

Thebe was ooit het middelpunt van de Egyptische Oudheid. Maar tijdens het Oude Rijk (het begin van de Egyptische beschaving) was Thebe nog klein en onbelangrijk. Pas aan het einde van de 6e dynastie (circa 2300 – 2150 voor Christus) kreeg het de functie van provinciehoofdstad. Totdat vorst Nebhepetre Mentoehotep II aan de macht kwam. Hij verenigde Egypte in 2040 voor Christus. Hij is ook de stichter van het Middenrijk en riep Thebe tot hoofdstad uit.

De huidige stad Luxor is gebouwd op het oude Thebe. Diverse overblijfselen van de oude stad zijn bewaard gebleven, andere liggen onder de huidige stad of het zand. De naam komt van Arabieren, die net als de Romeinen en Grieken bekend waren met de vele gebouwen hier. De Arabieren noemden de stad Aloksor, wat in het Arabisch ‘stad van kastelen’ betekent.

Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat de stad zich gestaag heeft ontwikkeld. De glorietijd duurde van 1550 tot 1295 voor Christus (wat vaak als de 28e dynastie wordt aangeduid). Naar schatting zo’n miljoen mensen hebben destijds in Luxor gewoond. Dit is de tijd dat onder meer de Vallei der Koningen werd aangelegd in de rotsen bij Deir el-Bahari, net buiten de stad. Gedurende de diverse dynastieën is de functie van de hoofdstad van het rijk geregeld veranderd. Maar Thebe heeft wel al die tijd een belangrijke religieuze functie gehouden.

Het aantal monumenten in dit gebied is groot en divers. De reden hiervoor is dat na elke overwinning door de farao’s nieuwe, imposante tempels werden opgericht. Wat Homerus passend beschreef toen hij Thebe de ‘Honderdpoortige Stad’ noemde. Tegenwoordig is het een groot openluchtmuseum dat zijn weerga in de wereld niet kent.

Daarnaast is het de stad waar veel farao’s zijn gekroond. Thebe heeft daarna nog één keer een opleving mee gemaakt. Rond de Egyptische oergod Amon is een ware cult ontstaan. Met de Tempel van Amon in Karnak in een centrale rol. Amon is later verbonden met Ra en is tegenwoordig vooral bekend als Amon-Ra. Het is slechts een van de vele verhalen die Luxor kan vertellen.

Van november tot en met januari zijn de beste maanden. Ook al is het dan winter, de temperatuur daalt overdag waarschijnlijk niet onder de 20 graden. En de lucht is vaak blauw.

In februari en maart is het lente en ook lekker weer. Je hebt dan wel kans op windstormen die plotseling opkomen.

Het hoogseizoen is vooral juli en augustus. Probeer dit zoveel mogelijk te vermijden. Het is simpelweg te warm en druk.

Ook in september en oktober is het hier erg druk met toeristen. En moet je soms lang in de rij staan om bijvoorbeeld een graftombe te bezoeken. Terwijl het boven de 30 graden kan zijn.

De Tempel van Hapsjepsoet was in 1997 het terrein voor een terroristische aanslag door moslimmilitanten, waarbij 58 toeristen (en 3 politieagenten en 1 gids) om het leven kwamen.

Sindsdien is de bewaking op de meeste plekken waar veel toeristen komen erg aangescherpt. Vandaar dat je dus overal veel politie en militairen ziet. 

Luxor is één van de meest populaire bestemmingen in Egypte. En dus druk. Daarnaast kun je ’s ochtends vroeg op pad gaan of juist aan het einde van de dag. Dit zijn ook betere momenten om foto’s te nemen. De zon kan hier ongenadig branden. Zonnebrand en een pet doen wonderen.

Het is eenvoudig om bijvoorbeeld in de Vallei der Koningen te verdwalen. Niet letterlijk, maar figuurlijk. Het kaartje dat je koopt is goed voor een bezoek aan drie graftombes, dus lees je vooraf goed in en beslis welke je het liefst wilt zien.

Veel toeristen nemen te weinig tijd om dit gebied goed te bezoeken. En dan kun je de omvang van dit gebied en de belangrijke functie moeilijk inschatten. Neem minimaal twee volle dagen om alles te zien. En geniet ondertussen ook van de Nijl, de levensader van het gebied.

Egypte is berucht om zijn vele handelaren. Overal kom je ze tegen, opdringerig gaan ze voor je staan met beeldjes, kettingen, postkaarten of wat dan ook. En pakken ze je soms vast. Blijf kalm en geef geen antwoord op hun vragen. Als je wat wilt kopen, ding veel af (meer dan 50 procent, soms wel 90) en wees resoluut. Loop gewoon weg als de prijs te hoog blijft.

Luxor ligt ongeveer 480 kilometer ten zuiden van Caïro. Het is tevens een plek waar veel cruises over de Nijl vertrekken naar Aswan en ook weer aankomen.

De stad heeft een internationaal vliegveld dat veelvuldig door toeristen wordt gebruikt.

Luxor heeft ook een treinstation van waaruit treinen naar Caïro en Aswan vertrekken.