Hofjes van Leiden Wandeling

De hofjes zijn oases van rust in de drukke stad. Het lijkt alsof de tijd er heeft stil gestaan. Terwijl dit ooit de plekken waren voor arme mensen. Tegenwoordig zijn ze bijna onbetaalbaar. De hofjes zijn een bijzonder voorbeeld van sociale zorg in de middeleeuwen. En laat zien hoe al eeuwen geleden in Nederland de armen niet werden vergeten. De inwoners kregen ook nog een uitkering in de vorm van brood, vlees en bier. Maar ook kleding zoals hemden en schoenen. Daarvoor moesten ze zich wel gedragen. En het hofje netjes houden.

Hofjes in Leiden werden gebouwd op kleine stukjes grond die nog over waren in de stad. De huizen waren klein en sober ingericht. Ze hadden meestal alleen ramerond naar de gemeenschappelijke tuin. In de tuin bevond zich een waterkraan voor drinkwater. Ook stonden er eenvoudige toiletten. Pas veel later kregen de huisjes sanitair. De oudste hofjes dateren uit de 15e eeuw. 

De naam van de hofjes komt vaak van een heilige of een Bijbelse plaats. Al zijn er ook hofjes die vernoemd zijn naar hun weldoener. Waaronder opvallend veel vrouwen. De meeste hofjes kregen een fraaie toegangspoort, of zelfs een kapel. Dit was om de rijkdom te laten zien van de stichter.

Een deel van de Hofjes in Leiden kun je vrij bezoeken. De grote toegangsdeur is open en je kunt zo naar binnen. Sommige hofjes zijn alleen op afspraak en met een gids toegankelijk. Een klein deel van de hofjes zijn gesloten voor het publiek.

De meeste bewoners vinden het niet erg als je komt kijken. Maar respecteer altijd iemands privacy. Het beste kun je bij de ingang blijven staan en van daar het hofje bekijken. Maak niet te veel geluid. Het zijn echte rustplekken in de stad; hou dat zo. Ik heb hieronder de hofjes beschreven die veelal vrij toegankelijk zijn. Dit zijn de bezienswaardigheden van de Hofjes van Leiden.

Het St. Salvatorhofje is bekend vanwege de spitse bogen boven de ramen, wat zelden te zien is in Nederland. Het hofje is gesticht door de priester Paulus Claesz de Goede in 1627. De bouw van de twaalf huisjes was afgerond in 1639. De twaalf staan voor de Twaalf Apostelen. Deze huisjes waren voor arme vrouwen bedoeld. 

Adres: Steenstraat 17

Het Pieter Loridanshofje is gebouwd door Pierre Loridan. Hij stichtte het hofje nadat hij bij de grote pestepidemie van 1655 zijn familie en geloofsgenoten verloor. Hij overleed zelf ook later aan de pest. Het hofje is gebouwd op het achtererf van de vroegere herberg De Vergulde Wagen. Via een hal kom je bij de gezamenlijke tuin met galerij. Volgens velen is dit een van de mooiste van Leiden. Let wel; hij is beperkt toegankelijk.

Adres: Oude Varkenmarkt 1

Het Eva van Hoogeveenshofje werd pas gebouwd naar de dood van Eva, die stamde uit een zeer voorname familie. Mogelijk wilde ze huizen bouwen voor vrouwen zoals zij; ongetrouwd of weduwe. Het hofje bestaat uit twee rijen van zes huisjes. Boven de ingang bevindt zich een regentenkamer, deze was zeer representatief en rijk gedecoreerd. Daar zie je ook haar familiewapen; een schaap. Wat je ook kunt zien bij de waterpomp op het terrein.
Adres: Doelensteeg 7

Het Brouchovenhofje is gebouwd door Anna van Brouchoven. Zij vroeg haar broer Jacob deze huisjes te laten bouwen voor arme bejaarden. Dit hofje heeft een ongekend mooie toegangspoort, waar je onder meer haar initialen kunt zien. 
Adres: Papengracht 16

Het Jean Michelshofje is bijzonder. Het hofje werd gesticht door Jan Michielsz., een bekende lakenhandelaar. Hij kocht eerst een paar huisjes in de Pieterskerkstraat, waarna zijn vrouw nog een paar huisjes ernaast kocht. Hierdoor zijn alle huisjes verschillend, wat bij de andere hofjes niet zo is. Als je binnen komt zie het getal 1610 staan, maar niemand waarom. Dit hofje is volgens de geschiedenisboeken jonger.
Adres: Pieterskerkstraat 10

Het Speckhofje heet eigenlijk Pieter Gerritsz Speckhof. Hij is gebouwd door een rijke timmerman: Pieter Gerritsz. Speck. Het hofje is opvallend klein, er zijn acht huisjes. Speck verdiende veel gek en bezat veel huizen. Hierdoor wist hij dat arme bejaarden vaak buiten de boot vielen. Daarom bouwde hij dit hofje. Het is opvallend smal en bezoekers wordt gevraagd hier rustig door heen te lopen. 
Adres: Pieterskerkhof 4

Het Jean Pesijnhofje behoort tot de mooiste hofjes van Leiden volgens veel bezoekers. En het is een hofje met een bijzonder verhaal. Jean Pesijn was een vluchteling uit de buurt van Lille in Frankrijk. Na de dood van zijn enige dochter aan de pest besloten hij met zijn vrouw een hofje te stichten. Zijn vrouw Marie de Lannoy kocht na de dood van Jean de Engelse poort aan de Kloksteeg. 

Deze poort is gebouwd door de groep die later bekend zou worden als de Pilgrim Fathers. Dit zijn de stichters van een van de oudste en meest belangrijke kolonie in Amerika. Als je binnen komt zie je een bord met de graag of je rustig wilt zijn tijdens je bezoek.
Adres: Kloksteeg 21

Na een dagje in de stad is het heerlijk vertoeven in de diverse restaurants en bars. Er zijn diverse leuke hotels, appartementen en hostels om te verblijven. Ook vind je dichtbij het centrum of er in, gezellige Bed & Breakfast waar je kunt slapen.
Bekijk de leukste accommodaties in Leiden

Het Jeruzalemshofje is gebouwd door de rijke lakenkoopman Wouter IJsbrantszoon Comans. Na een reis naar Jeruzalem besloot hij een hofje te laten bouwen voor oude mannen. Hij en zijn vrouw waren inmiddels zelfs op leeftijd en zagen de problemen voor mensen zonder geld. Helaas is in 1887 de fraaie kapel met beelden en schilderijen gesloopt. De huizen staan er nog wel. 
Adres: Kaiserstraat 48

Het St. Jacobshofje wordt ook wel het Crayenboschhofje genoemd. Het is gesticht door Gomarus Jacobsz. van Crayenbosch. Ook hij was een lakenhandelaar en wilde armlastige echtparen helpen. Het hofje bevat tevens een regentenkamer en een poortgebouw.
Adres: Doezastraat 25

Samuel de Zee’s Hofje wilde zijn geld niet kwijt raken aan zijn familie waarmee hij in onmin leefde. Wat duidelijk te lezen valt aan de beroemde tekst boven de ingang: ‘k kan met mijn poort Uw mond niet sluyten.’ Iets verderop in de straat valt te lezen: ‘voor goed, doch niet rijke neeven ende nigten’. Dus liet hij een hofje bouwen van zijn geld. Met name de regentenkamer valt op in dit hofje.
Adres: Doezastraat 16

Het Barend van Namenhofje is een initiatief van de koopman Barend van Namen. Hij wilde oudere kinderloze echtparen een dak boven hun hoofd bieden. Dit hof wordt ook wel villahof genoemd door de vele ornamenten aan de huizen. Ook dit hofje heeft een regentenkamer.
Adres: Oude Hoefstraat 12 

Het Heilig Geesthofje wordt ook vaak Cornelis Spronghshofje genoemd. Het eerste hofje werd gebouwd door Cornelis Sprongh van Hoogmade in 1690 aan de Breestraat. Hij had vast laten leggen dat na zijn dood huis moest worden verdeeld onder arme vrouwen. In 1850 was het totaal vervallen. Waarna regenten het huidige hofje lieten bouwen aan de huidige Doezastraat.
Adres: Doezastraat 1A

Het St. Annahofje wordt ook wel Aalmoeshuis genoemd. De welgestelde brouwer Willem Claesz. kocht in 1487 een complex woningen aan de Hooigracht. Hij liet hier het hofje bouwen met een heuse kapel. Deze is een van de weinige bedehuizen die de Beeldenstorm hebben overleefd. De kapel is op afspraak te bezichtigen.
Adres: Middelste Gracht 2-4

Het Schachtenhofje is ontworpen door meestertimmerman Willem van der Helm. Het hofje werd gesticht door Anthonis Jocobsz. van der Schacht. Hij kocht vijf huizen, die na zijn dood in het hofje werd omgebouwd. De waterpomp is bijzonder. Je ziet daar de letters R en P, dit stond voor regenwater en pompwater.
Adres: Middelstegracht 27

De Meermansburghof is de enige in Leiden die als hof wordt aangeduid. En dus niet als hofje. De reden is simpel: De grootte. Het werd gesticht door VOC-bestuurder Maerten Meerman en zijn vrouw Helena Verburg. Het is een van de rijkst gedecoreerde hofjes. Met onder meer een waterpomp, met een meerman. En een regentenkamer.
Adres: Oude Vest 159

Het Van Assendelftshofje is gesticht door houthandelaar Bartolomeus Willemszn. van Assendelft. Hij deed dit in zijn testament, zoals vaker gebeurde. Het was vooral bestemd voor arme vrienden van Van Assendelft.
Adres: Langegracht 48

Het Groot Sionshofje staat ook bekend als Swietenhof. Hij werd gesticht door Hugo van Zwieten en is het op een na oudste hofje in Leiden. Al staat het niet meer op de originele plek. Bijzonder is dat bij binnenkomst opvallend Zion staat met een Z. Terwijl de naam toch echt Groot Sionshof is.
Adres: Sionsteeg 4

– Sint Annahofje (1503) aan de Zegersteeg 14
– Justus Carelhuis (1936) aan de Witte Rozenstraat 51A
– Bethlehemhofje (1630) aan de Levendaal 109-111
– Tevelingshofje (1655) aan de Vierde Binnenvestgracht 7
– Cathrijn Jacobsdochterhofje (1598) aan Kaarsenmakerstraat 1
– François Houttijnhofje (1685) aan de Hooigracht 81
– Sint Janshofje ((1504) aan de Haarlemmerstraat 264
– Joost Frans van der Lindenhfje (1668) aan de Grevenstraat 16
– Cathrijne Maartensdochterhofje (168) aan de Pasteurstraat 2A
– Sint Stevenshofje of Convent van Tetterode (1487) aan de Haarlemmerstraat 50

– Emerantia Banninghofje (1641) aan de Lange Schoolsteeg 3
– Bethaniënhofje (1563) aan de Kaiserstraat 43
– Mierennesthofje of Gerrit Lams Begijnhof (1760) aan de Hooglandse Kerkgracht 38
– Juffrouw Maashofje (1899) aan de Kalvermarkt 6
– Groeneveldstichting (1878) aan de Oude Vest 41
– Sint Elisabethgasthuishofje (1428) aan de Caeciliastraat 16
– Coninckshofje (1773) aan de Oude Vest 15
– Jan de Laterehofje (1616) aan de Tweede Binnevestgracht 13

Als je meer wilt weten over de hofjes in Leiden is een rondleiding perfect. De gids neemt je mee naar bekende, maar ook minder bekende hofjes. En sommige die alleen met een gids te zien zijn. 
Meer informatie: gildeleiden.nl 

Tijdens Pinksteren worden in diverse hofjes de Leidse Hofjesconcerten gehouden. Waarbij bekende artiesten maar ook jong talent optreedt in de hofjes. Het zijn meestal conservatoriumstudenten die cum laude zijn afgestudeerd. Zij geven intieme concerten. Je kunt ze gratis bezoeken.