Auschwitz

Opdat wij nooit vergeten. Het zijn woorden die bij mij als jongetje al indruk maakten. Daarom vind ik dat eigenlijk iedereen concentratiekamp Auschwitz en het nabijgelegen Birkenau zou moeten bezoeken. Als een soort van realisme check. Gelukkig zie ik veel kinderen tijdens mijn rondleiding. Ik hoor ze praten over deze plek met een donker verleden met verbazing, verwondering en veel emotie.

Al mijn nieuwe reisvideo's zien? Abonneer je gratis op mijn YouTube kanaal

De tekst Arbeit Macht Frei is wereldberoemd door de vele foto's in tijdschriften en kranten. De tekst betekent arbeid bevrijdt en staat boven bij de ingang met de slagboom. Het was belerend bedoeld; volgens de BBC heeft Rudolf Hess de term bedacht. Al werd deze term snel cynisch uitgelegd. Deze tekst vind je overigens ook bij diverse andere concentratiekampen.  

In Auschwitz hebben diverse landen hun eigen tentoonstelling, waaronder ook Nederland. In Blok 21 is een expositie ingericht over de vervolging van de Joden in Nederland. De tentoonstelling werd eerst tentoongesteld in de Zuiderkerk in Amsterdam. Op 22 juni 1980 werd de tentoonstelling officieel geopend in Auschwitz.

Kroonprins Willem Alexander en prinses Máxima openden op 26 april 2005 het gerenoveerde Nederlandse paviljoen met een vernieuwde expositie. Je vindt hier veel foto's en achtergrondinformatie over de Jodenvervolging in ons land. Maar ook hoe veel mensen in Auschwitz terecht kwamen en hoe het hun hier verging. 

Een van de meest indringende gebouwen zijn de gasovens en het bijbehorende crematorium waar de gevangenen werden vergast en verbrand. Na de oorlog werden de meeste verbrandingsovens herbouwd om te laten zien hoe de Duitsers te werk gingen. Deze gebouwen zijn nauwelijks verlicht en hebben ook nu nog een grauwe uitstraling als je er door heen loopt. Voor veel mensen is deze ruimte de meest overweldigende.

Blok 4 en Blok 5 laten een indringend beeld zien van de mensen die Auschwitz niet overleefden. Hier zie je onder meer een vitrine met mensenhaar. De nazi's knipten het af bij hun slachtoffers, waarna het als grondstof voor Duits textiel werd gebruikt. Ook de van mensenhaar gemaakte kleding zie je hangen.

Ook liggen er honderden protheses uitgestald. Deze werden van de Joden en andere vluchtelingen afgenomen. Op de honderden lege koffers zie ik ook een enkele Nederlandse naam. Ook zij vertellen het verhaal van de mensen die hier arriveerden, maar nooit meer vertrokken.

Blok 10 in Auschwitz was het kampziekenhuis. Dit is de plek waar Joseph Mengele zijn experimenten deed op mensen. Mengele was de meeste beruchte SS-arts die onder meer experimenten  met tweelingen uitvoerde. Hij wilde inzicht krijgen in de rol van de menselijke genetica. Veel patiënten overleefden de tests niet. Er hangen foto's van mensen die het hebben overleefd. Daarnaast hebben nabestaanden hier brieven van overleden gevangenen opgehangen. Dit deel van Auschwitz is niet toegankelijk voor bezoekers.

Tussen Blok 10 en Blok 11 was een gesloten binnenplaats waar martelingen plaatsvonden alsook executies. Je kunt de muur bezoeken, meestal staat er een bloemenkrans te nagedachtenis. Ook kun je een galg zien en de piepkleine ventilatiepijpen van Gevangenisblok 11.

Het naastgelegen Blok 11 was een kampgevangenis voor mensen die een overtreding hadden begaan. Een bezoek aan dit blok overleefde je meestal niet. Het blok is berucht omdat hier voor het eerst Zyklon B gas werd gebruikt om mensen te vergassen. Ook zie je hier immens kleine stacellen, waarin gevangen dagenlang moesten staan. Er zijn ook verhongercellen, waar mensen werden doodgehongerd. Hier mag je geen foto's maken.

Birkenau wordt ook wel Auschwitz II genoemd. En veel mensen denken aan de foto van de toegangspoort met treinrails aan Auschwitz en niet aan Birkenau. Auschwitz-Birkenau was een vernietigingskamp: het had vier gaskamers en crematoria. Birkenau ligt op ongeveer 3 kilometer van Auschwitz. De gevangenen werden via de trein vervoerd, een replica van de wagons staat er nog op de rails.

Toegang tot het naastgelegen concentratiekamp Birkenau zit in je toegangsbewijs voor Auschwitz. Ook hier maak je met een gids een rondleiding. Je kunt zelf kiezen wat je wilt bekijken. De meeste bezoekers wandelen naar de ruïnes van de gaskamers en crematoria.

Ik ben daarnaast ook naar de slaapbarakken in het rechterdeel gelopen. Waarbij je onder meer de vele schoenen kunt zien van de overledenen. Ook bezocht ik kamp Kanada waar veel spullen liggen van de slachtoffers zoals duizenden brillen. Er is nog veel meer te schrijven over Auschwitz en Birkenau, maar de beste tip die ik kan geven is om het zelf te bezoeken. 

Ik heb meerdere dagen in de stad doorgebracht, zodat ik alles goed kon verkennen. Dit was in het centrum, zodat ik alles te voet kon doen. Er zijn veel kleine hotels, handige appartementen en vakantieverblijven die je online kunt boeken. Wees er wel op tijd bij, zodat je relatief goedkoop kunt boeken.

Bekijk de leukste accommodaties

Veel bezoekers aan Auschwitz komen vanuit Krakau. De afstand is 70 kilometer en is in iets meer dan een uur te doen. Dit kan met je eigen auto, via een excursie per bus of per openbaar vervoer. Je rijdt via goede wegen. Er is een grote parkeerplaats voor auto's, bussen en campers bij Auschwitz.