Rondreis door Malta en Gozo
Een rondreis over Malta en het naastgelegen Gozo. Met veel hoogtepunten en bekende bezienswaardigheden, maar ook minder bekende plekken.
Lees verder
Over deze reis
Een zesdaagse workshop met mij op Malta en Gozo. Dat was de recente Win-Actie: Op Reis met een Reisjournalist. Winnares Lizet Deutekom ging mee op reis. Haar publicatie vind je hier, net als mijn tips.
Dit kon je winnen
Geregeld organiseer ik Win-Acties waarbij een lezer/lezeres met me mee mag op reis. In dit geval; een 5-daagse reis naar de zonnige eilanden Malta en Gozo.
We bezochten EDEN-projecten: dat staat voor European Destinations of Excellence (Bijzondere Europese bestemmingen). Waarbij duurzaamheid centraal staat. En als toerist kun je dit bezoeken, om zo het echte Malta te proeven.
Mooi, mooier, Malta
Bij Malta denk je aan zon, zee en strand. Als je er al aan denkt. Maar daarmee doe je het eiland, of eigenlijk eilanden, echt te kort. Het is bijna bizar hoeveel historie en cultuur hier op korte afstand van elkaar te vinden is. Ik val van de ene in de andere verbazing.
Het is oktober en het is zomer. Doodnormaal in Malta. De warme zeebries voelt aangenaam, ik koester de zon. Meer is er niet in mijn gedachten. Meer weet ik ook eigenlijk niet over Malta.
En dat geldt niet alleen voor mij; de meeste mensen in mijn omgeving blijken geen flauw idee te hebben als ik ze vertel waar ik heen ga. Ergens in de Middellandse Zee, ja. Voormalige Engelse kolonie. Songfestival. That’s it. Zonde, weet ik nu. Want Malta heeft de reiziger veel moois te bieden.
Eerst eens wat feiten: Malta ligt 110 kilometer ten zuiden van Sicilië en 290 kilometer boven Tunesië. Het land wordt kortweg Malta genoemd, maar bestaat eigenlijk uit meerdere eilanden, waarvan Malta het grootste is. Sinds 1974 is het een zelfstandige republiek, na bezet te zijn geweest door een hele rits volken waarvan de Engelsen de laatsten waren. In 2004 werd Malta lid van de EU.
Het fijne van ergens zonder verwachting of context rondlopen is dat je alles met een open blik benadert. Ik zie veel rotsachtige heuvels, het blauwe water is er nooit ver weg. De bebouwing oogt on-Europees, en toch weer niet. Het Maltees klinkt Arabisch, maar ik herken telkens Italiaanse woorden. De eerste ontmoetingen met de mensen verlopen hartelijk en warm. Het eten is puur en onmiskenbaar Mediterraan. Hier ga ik me wel vermaken.
En ik leer veel. Zoals dat Malta tijdens de Tweede Wereldoorlog vaak onder vuur is genomen. Heel vaak. Meer nog dan Londen, bijvoorbeeld. In het badplaatsje Mellieha duik ik een uitgebreid ondergronds gangenstelsel in dat herinnert aan die tijd. Ze zijn diep in het zandsteen uitgehouwen, geen bom kon erbij. Het is een compleet dorp. Inclusief een kerk, school en mini-ziekenhuis.
,,Hier zat je dan met je hele familie”, vertelt beheerder John met een Brits accent. ,,Urenlang wachten tot het buiten weer veilig was.” Het is een schril contrast met de vakantiesfeer die er nu hangt. Na de oorlog zijn veel van Malta’s kerken en straten herbouwd in de oorspronkelijke stijl, of met hetzelfde zandsteen. Wat bijdraagt aan het opvallend uniforme, klassieke straatbeeld dat ik overal zie.
Malta heeft 365 kerken
Het straatbeeld wordt gedomineerd door de vele kerken. Je ziet ze hier overal. Religie is een serieuze zaak in Malta. In elk plaatsje, hoe klein ook, staat een immense kerk. Van buiten niet altijd even bijzonder, maar van binnen zonder uitzondering meer dan indrukwekkend.
,,We hebben precies 365 kerken hier in Malta”, zegt gids Darrel. ,,Een kerk voor iedere dag van het jaar!” De topper: St. John’s Co-Cathedral in de hoofdstad Valletta. Geen millimeter is onbewerkt. Ik staar ademloos naar de extreem barokke krullen en tierlantijnen. Alles met bladgoud bedekt uiteraard. Darrel wenkt me: om de hoek hangt een echte Caravaggio.
Eén van de vele dingen die ik hier niet had verwacht. Het is zijn grootste schilderij ooit en toont de bloederige onthoofding van Johannes de Doper. Zijn handtekening schilderde Caravaggio in het bloed dat uit het ontzielde lichaam druipt.
Het fijne Valetta
In de straten van Valletta hangt een relaxte sfeer. Je wandelt tussen bijna 500 jaar geschiedenis zo, hup, een hippe loungebar binnen. En overal voel je de aanwezigheid van de zee. Deze mini-hoofdstad is recent door Lonely Planet genomineerd als een van de ‘Best in Travel 2015’ bestemmingen. Ik snap wel waarom.
Het voelt niet als een metropool, eerder als een gezellige provinciestad. Maar dan (een beetje veel ‘wel’) een die zoveel voelbare historie ademt en zó haar best doet om het je naar de zin te maken, dat je je zonder morren laat bedwelmen door haar pracht en praal. Met een bord verse vis en een glas lokale wijn toe. Ik mag het wel, dat Malta.
De 10 Leukste Excursies voor Malta
1. Niet zo bekend, wel heel lekker: Maltese wijn. Een topper is de witte ISIS, een frisse Chardonnay.
2. Vergaap je aan de Blue Grotto. Zowel mooi van boven, als vanuit een bootje.
3. Dwaal door de straten van Mdina en herken de Arabische roots in smalle slingerstraatjes en hoge poorten.
4. Doe duur in de jachthaven van Birgu. Eén van de Three Cities, tevens zusterstad van St. Tropez. Wat goed te merken is aan de luxe jachten, flaneerboulevard en cocktail lounges.
5. Vaste prik en ansichtkaart-waardig: de vissersbootjes in Marsaxlokk
6. Bezoek de ruïnes van Hagar Qim. Bijna net zo oud en mystiek als de tempels van Ggantija op Gozo. Om verder verval en erosie tegen te gaan zijn ze overdekt met een imposant tent-dak.
7. Vergaap je aan de haven van Valletta vanuit het uitkijkpunt in het fort van Senglea.
8. Neem een duik bij de Golden Bay, een van de mooiste stranden van Malta.
9. Niet genoeg kerken gezien? Loop naar binnen in de Rotunda van Mosta. Deze prachtige kerk heeft de op vier na grootste op zichzelf staande koepel ter wereld.
10. Slaap in een boetiekhotel en ervaar het Moderne Malta vanuit je eigen designstoel.
Het heden van Eden
Eden? Een andere associatie komt naar boven, maar het blijkt een afkorting te zijn. European Destinations of Excellence, oftewel Bijzondere Europese bestemmingen. Waar je als toerist kunt kijken, maar ook de handen uit de mouwen kunt steken als je dat wilt.
Stilte. Als je lang genoeg je mond houdt, hoor je de rust. Het klotsen van de golven tegen de ruige kust. Het ruisen van de olijfboombladeren. In de verte bromt een oude tractor over een akker. Op het kleine dorpsplein is geen kip.
Tot iemand wenkt. Een donker trappenhuis leidt naar een lichte ruimte, waar het opeens alles behalve stil is. Een lange tafel is gedekt en vanuit de keuken brengen drie kwebbelende dames de ene na de andere schaal met lekkernijen naar binnen.
Tijd om te proeven, en glazen klinken. Genieten op Gozo, het zustereiland van Malta.
Gozo is in rep en roer: Brad Pitt is ter plaatse om zijn nieuwe film op te nemen.
Het is duidelijk; Op Malta en Gozo houden ze wel van een feestje. Tijdens de festa’s in het dorpje Nadur kan het zomaar zijn dat je in bovenstaand scenario terecht komt. Je betaalt een tientje, geniet van de lekkerste producten (frisse geitenkaas, enorme olijven, brood met een bijzondere zoete tomatenpuree en lokale wijn) en de lokale autoriteiten gebruiken het geld om de faciliteiten van het dorp te verbeteren.
Kerken worden gerestaureerd, boerderijen omgebouwd tot agriturismo’s voor rustzoekers. Aan tafel vertelt iedereen trots om als vrijwilliger mee te werken. Het is een warm welkom. En niet alleen voor toeristen.
Brad Pritt
Gozo is in rep en roer: Brad Pitt is ter plaatse om zijn nieuwe film op te nemen. In het plaatsje Gharb werd de dorpswinkel de dag ervoor omgebouwd tot Zuid-Franse boulangerie. In de afgelopen jaren waren Malta en Gozo het toneel voor filmploegen van vele Hollywood-producties.
Gids Audrey toont trots de foto’s op haar telefoon; in een soort slavenpakje in Game of Thrones, en in Romeins tenue naast Brad Pitt op de set van Troy. Het is duidelijk. Een authentieke regio is nuttig als filmlocatie. Dat is leuk, maar vooral financieel aantrekkelijk voor het land. En voor de bewoners.
Continu loop ik tegen bouwwerkzaamheden aan. Het halve land lijkt in de steigers te staan. De belangrijkste reden is dat een aantal plekken op Malta en Gozo door de EU is aangewezen als ‘European Destination of Excellence’.
Dankzij deze zogenoemde EDEN projecten kan bijvoorbeeld het eerst natuurreservaat op Malta worden opgericht. Maar historische bouwwerken worden bewaard en duurzaam toerisme worden gestimuleerd.
Het past goed bij de Maltese mentaliteit, valt me op. Vrijwel iedereen is oprecht betrokken bij wat er speelt en heeft respect voor de lokale geschiedenis en gebruiken. En dit wordt vol enthousiasme gedeeld met elke bezoeker.
De unieke Tempels van Gigantija
Die geschiedenis is dan ook bijzonder. Zo’n 5.000 jaar geleden werden de tempels van Ggantija gebouwd. Het zijn de oudste vrijstaande gebouwen ter wereld. Gebouwd door een volk waar eigenlijk niemand iets van weet. Intrigerend.
Hoe ze het voor elkaar hebben gekregen trouwens ook niet. Metershoge stenen zijn versleept en op elkaar gestapeld. De tempel is zo geplaatst dat de zon er op bepaalde tijden precies in schijnt. Iets met vruchtbaarheid en offeren, waarschijnlijk.
Het is een bizar idee om op een plek te staan waar zo lang geleden ook al mensen druk waren met hun leven. Zij met aanbidden, wij met bewonderen. Nog een vreemd idee is dat deze tempels, er zijn er meerdere op Malta en Gozo, eigenlijk zo onbekend zijn bij een groot publiek.
Misschien is het tijd dat Hollywood er een film komt opnemen. En dan over Malta en haar inwoners, in plaats van het land en haar bewoners door moet gaan voor Romeins of Frans.
Top 10 Excursies voor Malta en Gozo
1. Klim langs de rotsen van de ruige kust.
2. Eet met de locals tijdens een festa.
3. Bezoek de Citadel, de voormalige hoofdstad van Gozo met haar kleine straatjes.
4. Wandel door het boerenland in Santa Lucija.
5. Maak een jaloersmakende selfie bij de Azure Window.
6. Kom tot rust bij Xlendi Bay.
7. Laat je imponeren door de ruige kust van Manikata.
8. Ga shoppen naar lokale wijn, olijfolie, honing en tomatenpuree.
9. Geniet van een adembenemende zonsondergang op de Ferry tussen Gozo en Malta.
10. Sluit je maaltijd af met een glas bajtra, de lokale likeur van ‘prickly pear’, oftewel cactus.
Winnares Lizet’s ervaringen
‘Hoe was je vakantie?’ vragen vrienden mij bij terugkomst uit Malta. Ha, vakantie. In een opportunistische bui had ik een reisverhaal ingestuurd naar Droomplekken.nl. EN IK WON.
Wie verwacht dat nou? En niks vakantie, ik mocht aan de bak met een spoedcursus reisjournalistiek door reisveteraan Corno van den Berg. Tof!
Als ik Corno voor het eerst ontmoet bij de incheckbalie op Schiphol begint ‘ie gelijk. En in het vliegtuig. En in de taxi naar het hotel. Tijdens de eerste ontmoeting met onze gids, tijdens het eten en in de lift terug. Tips, tricks, je kunt het beste zus, ik doe het meestal zo, hou rekening met dit en probeer anders eens dat.
Het is enthousiast, het is veel. Ik moet nog een beetje inkomen. De volgende dag start ik fris aan het volle programma. ,,Het is wel mooi dat je dit nu meemaakt. Want dit is zo’n beetje een standaard persreis,” vertelt Corno.
Een standaard persreis gaat dus blijkbaar zo: je wordt ‘s ochtends opgehaald door gids en chauffeur, rijdt de hele dag van de ene naar de andere locatie, stopt overal ongeveer een minuut, oké, misschien twee, ontmoet lokale bewoners, vraagt de gids het hemd van het lijf, maakt af en toe een notitie en heel veel foto’s.
Dank je wel Corno, dank je wel Malta. Het was onvergetelijk.
Lange dagen
Een dag duurt ongeveer tien uur. En dan eten we nog gezamenlijk. Wow. Het is van een intensiteit waar menig goed huwelijk onder zou wankelen. Ik vraag me af hoe dat gaat als je in een groter land bent dan Malta. Maar wat is het gaaf.
En wat is het leerzaam. En wat krijgen we veel moois te zien. Ik kijk de kunst af van Corno. Hij laat regelmatig gewoon de auto stoppen omdat het licht net mooi schijnt voor een foto. Neemt een wijnfles even mee naar buiten om een mooiere achtergrond te zoeken. Weet goed wanneer achterover te leunen en wanneer scherpe vragen te stellen.
,,Je staat veel te open,” zegt hij tegen me. ,,Je neemt echt alles op, dat ga je niet volhouden.” Selectief zijn dus, goed punt. Ik geloof gelijk dat dat nodig is als je dit werk doet. Helemaal als je zoals Corno ondertussen je website, Facebook, en de details van je volgende reis aan het managen bent.
Het is in alle opzichten een bijzondere reis. Gaaf om een nieuw land te leren kennen, boeiend om een persreis mee te maken, bijzonder om in korte tijd zó veel te zien en te leren. Corno is een echte vakidioot, wat ik mooi vind. De Maltezen zijn ontzettend lief. En ik ben een lucky bastard dat ik dit zomaar mee mag maken.
Dank je wel Corno, dank je wel Malta. Het was onvergetelijk.
