De beste rondreis door West-Canada

Overal zie ik ijs, op talloze plaatsen ligt nog sneeuw. Mijn voeten zakken ver weg in het witte goedje. En het is al half juni. Af en toe laat de zon zich zien, maar wolken verhullen veel van de omgeving. Het is overduidelijk voorjaar bij de beroemde Athabasca-gletsjer in de Rocky Mountains.

De gletsjer is onderdeel van het immense Columbia Icefield, dat als een deken over de bergen ligt. De gletsjers hebben mooie namen, zoals Crowfoot Glacier, omdat hij ooit drie vertakkingen had en dus op een kraaienpoot leek. Ooit ja, want ook hier zijn de gletsjers aan het ‘terugtreden’. De klimaatverandering slaat keihard toe. Bordjes met de voormalige ijsgrens laten zien hoe hard het gaat.

De Rocky Mountains in Canada maken je als mens nietig. Waar je ook kijkt, steile pieken beheersen het decor. De voorgrond bestaat uit naaldbomen met her en der een loofboom. Rivieren voeren met veel geraas het vele gletsjerwater af. Om te eindigen in een van de talloze meren hier, waarna nieuwe rivieren beginnen.
 
Banff National Park, Jasper National park, Yoho National Park en Kootenay National Park. Maar liefst vier nationale parken liggen in dit deel van West-Canada naast elkaar. Een gebied van 20.585 km2, één van de grootste natuurgebieden ter wereld.
 
Ze vormen het hart van de Canadese Rockies. Een magneet voor wandelaars, trekkers en natuurliefhebbers, die te voet en per auto het immense gebied verkennen.

Meer informatie: www.canadianrockies.net

Grizzlybeer, zwarte beer, grijze wolf, coyote, eland, Amerikaanse zeearend, wapiti, Amerikaanse bever, dikhoornschaap en berggeit. De lijst gaat maar door. Wie door het ruige West-Canada reist kan zomaar ineens allerlei dieren tegen komen. Veraf, maar soms ook iets te dichtbij.

Twee kraaloogjes kijken me plots aan. Ik sta op een wandelpad in Jasper National Park en sta oog in oog met een zwarte beer. Recht voor me. Hij kijkt nieuwsgierig naar mij. Ik ook naar hem, maar ik wat angstiger denk ik. De afstand tussen ons is dertig meter. Hij is op zijn gemak een ontbijtje aan het vergaren en ik kom juist om wilde dieren als hem te zien. Alleen niet zo dichtbij en zo confronterend. Typisch zo’n ervaring die je geweldig vindt; achteraf.
 
We denken allebei enkele seconden na. Ik doe maar een paar stappen terug, maar verlies hem niet uit het oog. Op dat moment rent hij snel de berg af, schuin voor me langs. En weg het struikgewas in. Normaal maak ik altijd snel een foto of zo, maar dat is er deze keer letterlijk bij ingeschoten. Rouwig ben ik er niet om, wat een adrenalineverhogende ervaring. En ik had nog zo goed gelezen wat je moet doen bij een ‘bear encounter’, zoals ze dat hier noemen.

De ontmoeting toont de rijkdom van West-Canada aan. Hier kun je tijdens wandelingen zomaar een wilde, en ook zeker niet ongevaarlijke beer van honderden kilo’s ontmoeten. Opmerkelijk is dat er relatief weinig ongelukken gebeuren.
 
Als je het dier maar de ruimte geeft. Zij gaan liever de confrontatie (lees: jou) uit de weg, dan de problemen op te zoeken.
 
Er is één maar; een moederbeer met jong. Zij zal haar jong te allen tijde verdedigen (lees: ook aanvallen). Maar dit was een mannetje en druk bezig met zijn ontbijt. Terwijl ik even uitrust, wordt één ding me duidelijk.
 
Dit is avontuur met een scherp randje, in dit geval met scherpe tanden en klauwen.
 
Het is een ietwat vreemde contradictie. We gaan tijdens onze vakantie juist op zoek naar deze gevaarlijke dieren, maar ook weer niet te dichtbij. Is het onze zucht naar avontuur? Is het een speurtocht naar iets wat in onze bossen niet kan gebeuren? Het grootste gevaar op de Veluwe is om een omgewaaide boom op je hoofd te krijgen.
 
Terwijl de vraag in mijn hoofd blijft terug keren, kijk ik goed om me heen. Maar de beer is weg en blijft weg. Jammer, maar ook wel goed.

Opmerkelijk genoeg zijn de dieren in nationale parken als Banff en Jasper veelal gewend aan mensen. Met ook wel leuke situaties tot gevolg. Zoals dikhoornschapen die op hun gemak het verkeer ontregelen als ze een weg over steken. Terwijl ik bij het wakker worden een vreemd geluid hoor. Het zijn herten die onder mijn kamer een maaltje jonge bladeren zoeken. Veel dieren lijken bijna te poseren voor de foto, in plaats van op de vlucht te slaan.

Het is muisstil in de vroege ochtend. De mist hangt tussen de bergen, de bossen zijn klam van de dauw. Een coyote loopt in een drafje voorbij. Hij houdt zijn afstand, maar gunt me geen blik. Zijn honger is groter dan zijn interesse in mij. Iets verderop grazen wat herten. Ik hoor alleen het suizen van de wind door de bomen. Met alleen maar bergen om me heen. Ik zucht, hoe simpel kan het leven zijn?

Meer informatie:
www.nps.gov/romo/learn/nature/mammals.htm

Op een stuk land van Indianen kan ik aan het werk. Lang hoef ik niet te wachten. Al snel zie ik gingkobladeren, misschien wel de meeste bijzondere plant/boom ter wereld.

Dit levend fossiel komt nu nog in China voor, maar groeide dus ook ooit hier. Ook zie ik talloze andere bomen en planten in steen. En vliegen, die hadden ze toen ook al. Ze zijn het bewijs dat het hier ooit (lees: 50 miljoen jaar geleden) subtropisch warm was. Terwijl ik toch echt nog in de Rockies sta.

Ik geniet van dit soort uitstapjes. En alleen al vanwege het kleine met handgeschilderde bordje ‘Fossil Dig’ langs de weg. Niets geen grote attracties, maar ik wil juist zelf op ontdekkingstocht. Zomaar een dag langs de Canada 1, zoals deze snelweg vaak wordt genoemd. Deze beroemde weg voert dwars door het gehele land.

Ik start in de stad Calgary en rij dwars door de Rockies om uit te komen bij de Grote Oceaan. Een rit waar je de tijd voor moet nemen, want er is genoeg te zien. Plotseling wordt het donker rond de weg, terwijl het toch midden op de dag is. Ik stop. Dit is Mount Revelstoke National Park, typisch zo’n plek waar ik nog nooit van had gehoord. Een natuurgebied dat niet kan opboksen tegen het veel populaire Banff en Jasper.
 
Maar dit park is bij wetenschappers bekend vanwege zijn immense bomen. Het bos op de lager gelegen delen bestaat onder meer uit de rode levensboom (western red cedar), westelijke hemlockspar en Amerikaanse pijnboom. Sommige zijn wel 70 meter hoog en meer dan tien meter in omvang. Ik voel me toch al zo klein in dit deel van Canada.
 
Dit soort bossen worden door hun rijkdom aan planten en dieren ‘gematigd regenwoud’ genoemd. Een storm heeft hier stevig huis gehouden. Tussen de talloze omgevallen bomen groeien varens en talloze struiken. Ze zijn op zoek naar zonlicht, dat her en der tussen de bomen door valt. Het leven gaat ook hier gewoon door.

Wie Highway 1 af rijdt komt vanzelf de zee tegen bij Vancouver. Maar je kunt ook de 99 nemen en via de beroemde wintersportplaats Whistler rijden. Ook hier ligt nog her en der sneeuw. Maar het is nu vooral een plek waar je goed kunt wandelen. Zeker omdat je de skiliften kunt gebruiken om snel op de groene bergweides te komen. Waar guitige grondeekhoorns je verwelkomen, zoals overal hier.

Bergen veranderen in heuvels, bossen in weilanden. Ineens zie ik water. Veel water. Dit is één van de vele fjorden aan de westkust van Canada. Ik stap uit en strek mijn benen en armen. Meestal rij je op vakantie van A naar B en dan hooguit nog naar C. Ik ben al bij de N of zo.

Meer informatie: http://transcanadahighway.com/

Een boottocht in de Knight Inlet laat op één dag maar liefst 6 grizzlyberen zien en 5 zwarte beren. Die een maaltijd zoeken op het net drooggevallen wad in de fjorden. Waaronder moederberen met jongen, maar ditmaal zit ik veilig op een bootje.
 
In september is hier een ander spektakel te zien als de diverse soorten zalmen hun geboorterivieren op trekken om te paaien. De beren wachten ze simpelweg op. Om de grootste schranspartij van het jaar te beleven. Dieren zijn niet zo kieskeurig.
 
Het is een heerlijk gevoel. Ik zit voorop het kleine bootje en vaar door de fjorden van Canada, die ze hier ‘inlets’ noemen.

Geen huis, geen weg, geen mensen. Dus speur ik naar dieren in deze immense wildernis. Het is erg vroeg in de ochtend en fris. Een paartje zeearenden zit in de boom hun luidruchtige jongen te voeren.

Plotseling hoor ik geplons. Een zwarte beer zwemt naar de overkant van het kanaal. Om zich op de oever uit te schudden en naar ons te kijken. Schipper Derek Kyostia kijkt me aan. Dit heeft hij ook niet zo heel vaak gezien. En door juist deze afwisseling houdt hij van zijn baan als gids.
 
Op dezelfde dag zie ik een moedergrizzlybeer met haar twee jongen eten zoeken langs het water. Ze tilt af en toe een steen op om zeedieren te verrassen. De jongen spelen met elkaar en doen hun moeder na. Af en toe kijken ze me aan, maar erg veel indruk maakt het niet, onverstoorbaar gaan ze door.
 
Iets verderop jaagt een andere moederbeer agressief haar eigen jong weg; ze moet op eigen benen staan. We komen ook een immens grizzlymannetje tegen. Geregeld steekt hij zijn neus in lucht. ,,Hij is op een missie,” lacht Derek. Het is het paarseizoen, dat is duidelijk.
 
Hij noemt het een ‘soap’. Hij kent alle dieren door en door en kent hun dagelijkse beslommeringen. Diverse groepjes dolfijnen spelen in het water en bij terugkomst wacht een Amerikaanse nerts ons op bij de pier. Zomaar een ‘dagje natuurdocumentaire’ in het echt in Canada. En wat je te zien krijgt verschilt dus per seizoen. Met de zalmentrek en het bijbehorende vreetfestijn als absolute hoogtepunt.

De landingsbaan wordt gevormd door het water. Een vlucht met een watervliegtuig in dit deel van de wereld is de meest handige manier om te reizen. Want hier is veel water, zowel in de Rockies als aan de kust. En je kunt op deze manier een meer letterlijk aandoen. Terwijl het landschap vanuit de lucht helemaal je verbeelding te boven gaat. Wie de kans krijgt dit te doen, moet het eens proberen.

Hoe noordelijker op het eiland, hoe meer wildernis. Ik rij zo maar 200 kilometer zonder een dorp tegen te komen. Het doel is Port McNeill, een oud vissersdorp. Wat goed te zien is in de plaatselijke kroeg. Ik kijk om me heen. Ruige mannen, sterke verhalen en minimaal zulke sterke drank gaan goed samen. Op de televisie is ijshockey te zien, dé sport die bij dit beeld past.
 
Rondom Vancouver Island liggen allerlei eilandjes. Ik neem de veerboot naar Cormorant Island, een klein eilandje. Om in het dorpje Alert Bay een duik in het verleden van de westkust van Canada te nemen. Hier leefden eeuwenlang talloze Indianenstammen, ook nu nog. Net als veel andere mensen kende ik de Indianen van de westernfilms. Deze films speelden zich veelal af in het stoffige hart van de Verenigde Staten.

Hun huidige naam zegt genoeg: ‘First Nations’. De oorspronkelijke bewoners van dit deel van Canada hebben onmogelijke namen als Kwakwakwa’wakw. Ik sta voor een immense totempaal. Hij is met 53 meter de hoogste totempaal ter wereld. En ik zie er hier meer, veel meer. In het museum leer ik veel achtergronden over de mensen die vooral leefden van de zee.
 
In het dorp kijk ik op mijn gemak rond. De mensen hebben een opvallend donkere huidskleur, een rond gezicht en gitzwart haar. Ik maak een praatje met een bewoner en krijg zo een kijkje in zijn moderne leven. Het is wel heel erg anders dan honderd jaar geleden toen zijn familie nog op een klein eilandje in de wildernis woonde.

Het intrigeert me. Zeker als ik de kunst weer tegen kom. Maar dan in het dorp Duncan, dat veel zuidelijker ligt. De meer dan tachtig totempalen hier zijn rijkelijk bewerkt. Elke totempaal heeft meerdere afbeeldingen van dieren en mensen. Met felle kleuren. Deze fijne kunstvorm kom je dan ook in de grootste musea ter wereld tegen.
 
Ik loop een kunstwinkel in. Eens kijken of ik een passend souvenir kan kopen. Het is lastig kiezen. Even twijfel ik of ik het wel goed lees. Een bewegend masker van een zeearend voor 3.500 euro? Ja, de prijs klopt zegt de winkelbediende. Mijn souvenirhonger is ineens over. ,,Het is vooral voor verzamelaars,” zegt ze. Dat ben ik ook, maar wel voor een redelijke prijs.

De geur is sterk. Dit moet fruit zijn, maar dan wel gefermenteerd. Ik sta bij een kleine wijnboer in de Cowichan-vallei. Dit deel heeft opvallend veel zon per jaar. Naast ‘gewone’ wijn is er een overvloed aan allerhande soorten bessen, dus meer likeurtjes.

De proeverij streelt mijn smaakpapillen, keer op keer. Wat even later weer gebeurt bij de Merridale Ciderworks, waar ik cider (appellikeur) proef. Hoog tijd om eens goed op het eiland en haar bewoners te proosten.

Je kunt je verdiepen in het natuurlijk gedrag van een walvis, of dat van een coyote. Of honderden natuurdocumentaires kijken. Maar je kunt het ook zelf meemaken. Zoals in West-Canada; een ideale plek om allerlei dieren te ontmoeten. Die zich vaak relatief gemakkelijk laten zien. Al heb je geen garanties. Door de jaren heen heb ik geleerd hoe je de kans op een ontmoeting kunt verhogen.
 
Veel toeristen gaan pas rond negen uur op pad en houden het om vier uur of zo alweer voor gezien. Dieren weten dat en vermijden de drukte. Wat relatief eenvoudig is: in de zomer is het opvallend vroeg licht (rond 5 uur) en laat donker (rond 10 uur). Oftewel rond het ontbijt en het diner is het de beste tijd om op pad te gaan. Al kun je hier op elk moment van de dag iets bijzonders tegen komen.

In Nationale Parken zijn parkwachters en het bezoekerscentrum ideale informatiepunten. Ze bieden informatie over welke wandelingen je kunt maken bijvoorbeeld en waar je fietsen kunt huren. Maar dit is ook de plek waar je informatie over de dieren die er leven krijgt bijvoorbeeld als je er naar vraagt.

Geef aan welke dieren je graag wilt zien en ze kunnen je vertellen welke vallei populair is bij de dieren. Of waar je bijvoorbeeld een beverdam kunt vinden. Of waar meestal berggeiten worden gezien.

Kijk hoe laat het licht wordt en zorg dat je buiten bent. Veel dieren zijn dan actief en dus makkelijker te spotten. In beroemde nationale parken als Banff en Jasper in West-Canada kun je twee dingen doen. Je kunt te voet op pad, maar ook bijvoorbeeld met de auto.

Beiden hebben voor- en nadelen, bepaal zelf wat je wilt. Te voet kun je relatief weinig afstand afleggen, maar kun je wel dieper de bossen in. Wie ’s ochtends op zijn gemak de wegen van een nationale park af rijdt komt vaak veel dieren tegen. Waaronder veel herten als wapiti (ook wel ‘elk’ genoemd) en witstaartherten. Maar ook zwarte beren, of zelfs een grizzly of coyote.

Net als de zonsopgang is de avond een belangrijke tijd voor dieren om voedsel te zoeken. En dus zijn ze erg actief en kun je ze tegen komen. Voor wie veel wil zien is het een optie om het wandelen en het auto rijden af te wisselen. Zorg er wel voor dat als je gaat wandelen je voor het donker thuis bent of in ieder geval bij je auto bent.

Het is een veelvoorkomend probleem. Je komt een dier tegen, maar hebt te weinig tijd voor een foto. Dieren blijven vaak niet stil staan. Zorg er dus voor dat je foto- of videocamera klaar staat mocht je iets bijzonders tegen komen tijdens het wandelen, in de auto of op een boot.

Roofdieren als zwarte beren en bruine beren (of grizzlies zoals ze hier worden genoemd) zorgen jaarlijks voor slachtoffers, waaronder ook dodelijke. Zorg dus dat je goed bent voorbereid. Dit kan op diverse manieren. De adviezen zijn niet eenvoudig: bij een zwarte beer moet je je als mens zo groot mogelijk maken, maar je mag de beer niet aankijken. Dat lokt agressie uit.

Die laatste regel geldt ook bij een grizzlybeer, maar soms zal jouw herrie op dit ultieme roofdier totaal geen indruk maken. In het uiterste geval moet je je dood houden. Wat makkelijker gezegd is dan gedaan. Beter is het om ‘Bear Pepper Spray’ te kopen en deze mee te nemen. Dit goedje spuit veel verder dan ‘gewone’ pepper spray. Wie dagenlang gaat wandelen moet dit zeker overwegen.

Recent zijn er hier ook wat problemen met poema’s geweest die mensen aanvielen. Het beste is altijd om in een groepje te wandelen en altijd veel herrie te maken, zodat de dieren weten dat je er bent. Maar ja, de kans dat je dan iets tegen komt wordt wel kleiner. Een frustrerend dilemma.

Het voorjaar is anders dan de zomer of herfst. In de winter krijgen beren hun jongen, in het voorjaar lopen ze vol verwachting achter moederbeer aan. Vergis je niet: het grootste gevaar levert een moederbeer met jongen op. Zij zal deze te allen tijde verdedigen. Met tand en klauw. Zeker als je tussen hen in komt, op welke manier dan ook. Daarom zijn in Banff ook sommige wandelpaden afgesloten of mag je alleen met vier man of meer op pad. Zodat je als groep indruk maakt op de beren. Ga altijd goed geïnformeerd op pad. 

Het heeft ook voordelen. Zo zijn zwarte beren dol op bessen, die in juli en augustus langs de weg groeien bijvoorbeeld. En in juni kom je bijvoorbeeld niet snel vrouwtjeswapiti’s tegen, zij verzorgen hun kroost in het dichte struikgewas. Terwijl in september de zalmen de rivieren op trekken. En dus kun je daar ook veel roofdieren vinden.

In eerste instantie lijken de bossen een groene muur. Maar hier zijn veel vlaktes, waar dieren makkelijker te spotten zijn. Net als de rivierkant, waar je elanden en bevers kunt spotten. Of steile rotsen waar berggeiten en dikhoornschapen te zien zijn. Let op beweging in het landschap, bijvoorbeeld ook bij de vele nieuwsgierige grondeekhoorns die hier leven. West-Canada herbergt zoveel dieren dat je altijd wel wat tegen komt. Zelfs als je deze regels niet in acht neemt.

In de nationale parken worden ‘guided hikes’ georganiseerd. Je gaat dan met een parkwachter op pad en met wat geluk kom je dieren tegen, al is de groep meestal te groot (luidruchtig) om veel te zien. En je leert er veel van. Het is tevens een mooie afwisseling op je eigen wandelingen.