Centraal Suriname Natuurreservaat

Dit is een gebied voor avonturiers. Waar cultuur en natuur hand in gaan. Afrikaanse, Aziatische, Europese en indiaanse culturen komen hier samen. Dit alles in een ruig decor van dicht oerwoud, woeste watervallen en rivieren die de levensader vormen. Met veel bijzondere planten en dieren. Onder primitieve omstandigheden, waar je eigenlijk alleen heen kunt via een georganiseerde reis.

Dit is dan ook vooral een gebied vol dieren. In dit natuurreservaat komen dierenpopulaties voor die typisch zijn voor het Hoogland van Guyana en waarvan sommige wereldwijd bedreigd zijn, zoals jaguar, reuzengordeldier, reuzenotter, tapir, drievinger- en tweevingerluiaard, alle 8 apensoorten van Suriname, de harpijarend en de kleurrijke oranje rotshaan. Het gebied telt meer dan 400 van de 576 in Suriname bekende vogelsoorten.

Het Wilhelminagebergte herbergt zo’n 3.000 plantensoorten, waarvan er 11 alleen hier voorkomen. Het Eilerts de Haangebergte is veel minder onderzocht. Wetenschappers denken dat de biologische diversiteit vergelijkbaar is met die van het Wilhelminagebergte. Op de Tafelberg hebben wetenschappers 1.330 plantensoorten verzameld, waarvan er 29 alleen in dit gebied leven. 

Tot nu toe zijn 138 unieke boomsoorten in het laaglandbos van de regio aangetroffen. Het oerwoud kent een grote variëteit aan boomsoorten, waarbij het kroondak soms wel 40 tot 50 meter hoog kan zijn. De vegetatie daaronder bestaat veelal uit palmen, terwijl de bodem van het bos begroeid is met varens, struiken en diverse soorten mos.

In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt maakt het binnenland van Suriname geen onderdeel uit van de Amazone. Het behoort tot de Hoogvlakte van Guyana. Net als heel Guyana (het land) zelf, maar ook bijvoorbeeld de indrukwekkende tafelbergen van Canaima en Roraima. 

Wat overduidelijk blijkt uit de Tafelberg in het Centraal Suriname Natuurreservaat. Deze 1.026 meter hoge berg uit zandsteen behoort zelfs tot de Roraima-bergketen.

In het Centraal Suriname Natuurreservaat vind je ook de hoogste berg in Suriname, de 1.230 meter hoge Julianatop. En het Duivelsei, een rotsblok dat ogenschijnlijk balanceert op de rand van een bergtop. 

Het gebied telt niet alleen zandsteen, de 240 meter hoge Voltzberg bestaat uit puur graniet. Daarnaast is er de Van Stockumberg (360 meter hoog), een heuvel die opmerkelijk genoeg wordt omgeven door droge savanne.

Maar helemaal passend is de benaming Hoogvlakte van Guyana niet, want tussen alle heuvels en bergen ligt opvallend veel laaglandregenwoud. Sterker nog, het grootste deel van dit gebied bestaat uit regenwoud. Waarmee een vergelijk met de Amazone weer beter op zou gaan. 

Al klopt de naam ‘Guyana’ wel, want dat betekent in het Indiaans ‘land van vele wateren’. Het reservaat is feitelijk het stroomgebied van één van de belangrijkste waterwegen in Suriname, de Coppenamerivier. Het is verreweg het grootste natuurreservaat van Suriname.

De bergen, de vlaktes, het regenwoud en het water tonen de diversiteit van dit gebied aan. Maar ook hoe de natuur hier zich heeft aangepast aan de lokale omstandigheden. Een oeroud ecosysteem, dat wetenschappers kunnen dateren op zo’n twee miljard jaar oud. 

Waar de mens pas zeer kort zijn intrede heeft gemaakt. Met grote gevolgen, al leven mens en natuur hier redelijk goed samen. De mens heeft zelfs delen van dit gebied nog niet of nauwelijks bereikt.

Het oerwoud telt twee soorten bewoners: mensen en dieren. Al eeuwenlang leven er diverse indianenstammen in dit gebied, waaronder Arawakken en Karaïben.

De meeste bewoners die nu in dit gebied leven zijn echter afstammelingen van weggelopen slaven uit Afrika, de Marrons. Zij zijn aan het begin van de 16e eeuw door Nederland naar Suriname gebracht. Talloze slaven vluchten het oerwoud in om zo aan de zeer slechte omstandigheden op de plantages te ontkomen.

Nadat de slavernij in 1863 is afgeschaft, raken wetenschappers meer en meer geïnteresseerd in dit opvallend groene land. Met witte vlekken, want hier wist niemand nog wat van. Luitenant Johan Eilerts de Haan is een van de onderzoekers die de binnenlanden van Suriname in trekt. Met een onderzoeksteam daalt hij in 1908 de Suriname-rivier af.

En in 1910 reist hij de Corawijne-rivier af, maar de missie mislukt. De Haan overlijdt aan de gevolgen van malaria en wordt in de jungle begraven. Later zijn er diverse expedities om dit gebied in kaart te brengen. Het naar hem vernoemde Eilerts de Haangebergte is onderdeel van het Centraal Suriname Natuurreservaat. Zijn metgezel luitenant ter zee Conrad Carel Käyser zoekt in de jaren daarop verder. Naar hem is het Kaysergebergte, dat ook in het zuiden ligt, vernoemd.

Dit deel van Suriname kent twee droge seizoenen. De eerste (en kortste) duurt van februari tot april, terwijl de langere van begin augustus tot eind oktober duurt. Daarna barst het regenseizoen los. En zijn veel wegen niet of nauwelijks te berijden.

Zandvlooien, muggen en ander ongedierte komen hier veel voor. Wees goed voorbereid door lange kleding te dragen.

Denk aan de zon die hier bijna recht boven je staat. Check vooraf goed in Nederland hoe het zit met malaria in dit gebied.

Hou er rekening me dat je geregeld met je voeten in het water staat als je met de korjaal op pad gaat. Laat je voeten goed drogen als het kan, om blaren (en erger) te voorkomen.

Meer informatie: whc.unesco.org/en/list/1017