Cappadocië

Dit is een van de meest imponerende landschappen ter wereld. Extreme erosie zorgt voor allerlei vreemde vormen, waaronder de beroemde kegels. Deze wonderlijke rotspartijen zijn ontstaan door de werking van regenwater op de diverse steensoorten. Op de bodem zie je zacht tufsteen met daar boven op hard kalksteen. Het is een ideale plek voor excursies als wandelen of  een ballontocht.

In dit extreme landschap wonen al duizenden jaren mensen. Letterlijk er in. Hier zie je grotwoningen, grotkerken en zelfs complete dorpen onder de grond. Met opvallend veel kunstwerken van de toenmalige bewoners.

Wie hier rond loopt zal verbaasd om zich heen kijken. Het landschap is kaal, wild en kleurrijk tegelijk. En het telt talloze vormen die onnatuurlijk lijken. Deze onwerkelijke wereld krijgt vaak de naam sprookjeswereld. Met veel legendes over feeën die in de kegels zouden wonen. 

Göreme is een stad en een openluchtmuseum. En dat in een landschap van duizenden stenen schoorstenen. Het is dan ook uitgeroepen tot nationaal park. Het is een perfecte plek als uitvalsbasis, al kan het hier druk worden. Maar deze stad met zijn vele kerek nvol fresco’s moet je zien.

Zie mijn tips voor Göreme

In een luchtballon over het landschap van Cappadocië vliegen. Het is indrukwekkend, zeker vanuit de lucht. Je ziet de valleien in elkaar over gaan en het vreemde landschap komt volledig tot zijn recht. Dit is een van de meest bijzondere excursies in Turkije.

Zie mijn tips voor vliegen in een luchtballon boven Cappadocië

Je moet wat geluk hebben, maar in de winter verandert het wonderlijke landschap van Cappadocië geregeld in een winterwonderland. Sneeuw geeft de schoorstenen een extra dimensie. Plannen is lastig, maar in december, januari en februari heb je een redelijke kans.

Zie mijn tips voor Cappadocië in de sneeuw

Dit gebied strekt zich over drie valleien uit. Waarvan er twee met elkaar verbonden zijn via een gang. Naast kerkjes en kloosters zijn hier een molen, een moskee en enkele duiventillen te zien. Het gebied rond Zelve is tot 1952 bewoond geweest. Wetenschappers denken dat de kerken en fresco’s uit de 9e tot en met de 13e eeuw stammen.

Deze kerk is vernoemd naar de tekeningen van druiven die in de kerk te bewonderen zijn. De betekenis ervan is niet helemaal duidelijk, al kan het verwijzen naar de druiventeelt in de diverse valleien.

Ook hier geldt dat de naam afkomstig is van een van de tekeningen in de kerk. Al zijn ook hier nog talloze andere eenvoudige symbolen te zien, die aangeven dat beide kerken tot de oudere in het gebied behoren.

Hier zijn afbeeldingen van herten te zien. De rol van de kerk is niet geheel bekend.

In Cappadocië zijn in totaal meer dan 40 ondergrondse steden ontdekt. Die al sinds mensenheugenis worden gebruikt. Zo zijn er Romeinse graftombes gevonden en een graanmolen van de Hettieten. Maar ze zijn vooral bekend vanwege de christenen, die in tijden van gevaar deze schuilplaatsen in vluchtten. Zij hebben de steden ook verder uitgebreid. 

Elke stad bevat verschillende sluipgangen die konden worden afgesloten met molenstenen die alleen van binnenuit bediend konden worden. De steden hebben een ingenieus luchtverversingssysteem met verticale schachten van soms wel 80 meter diep. Ook waren er regenputten, opslagplaatsen voor voedsel en tal van wijnfabrieken. De bewoners konden het hier wekenlang vol houden. Enkele steden zijn te bezoeken.

Deze stad is in 1963 bij toeval ontdekt. Deze immense stad heeft zeven verdiepingen met huizen, kerken, gemeenschapsruimtes, enzovoort. Wetenschappers deken dat hier wel 200.000 mensen konden leven in gevallen van nood. Deze ondergrondse stad ligt vlak bij het dorp Derinkuyu.

In 1964 werd een tweede ondergrondse stad opgegraven. Deze ligt aan de rivier de Kizilirmak bij Kaymali.

Deze in 1975 ontdekte stad was zwaar verwaarloosd. Inmiddels is hij schoongemaakt en verlicht. Bijzonder is hier dat er toiletten zijn gemaakt in de rotsen. Vlak bj de ondergrondse stad ligt de ondergrondse Tatlarin-kerk met veel intacte fresco’s. Tatlarin ligt langs de hoofdweg tussen Aksaray en Nevsehir, vlakbij het dorpje Acigol.

Het dorpje Üçhisar is absoluut highlight. Het is wereldberoemd en bekend van veel ansichtkaarten. De reden is simpel: hier torent een immense rots vol grotwoningen ver boven alles uit. Wat een bijzonder fraai beeld op levert. Het toont het verleden en het heden in een oogopslag, zeker als je in de namiddag komt en het zonlicht zacht is.

Konya is zonder twijfel de meest religieuze stad van Turkije. Het is de stad van Jalal ad-Din Rumi, die in de dertiende eeuw de Orde der dansende Derwisjen stichtte. De leden zijn van oorsprong aanhangers van het soefisme, een mystieke stroming binnen de islam. In de dans draaien zij om hun as, waarbij zij mediteren en de naam van God aanroepen. Atatürk verbood de orde, hij zag hun praktijken als een bedreiging voor de vooruitgang van het land. Van heinde en ver komen Turken een bezoek brengen aan het graf van ‘Mevlana’ (zoals hij vaak wordt genoemd), dat tegenwoordig een museum is.  

De Liefdes Vallei (Love Valley) is wereldberoemd. De feeënschoorstenen in de vallei zijn opvallend hoog en steil. De erosie is hier extreem goed te zien. Wie goed kijkt ziet dat veel schoorstenen al zijn ingestort. Deze kleine vallei ligt op de weg naar het Openluchtmuseum van Göreme. Het is een verplichte stop, en niet alleen vanaf de weg ziet het er goed uit. Hoe dichterbij je komt, hoe mooier het wordt.

De Rozen Vallei (Rose Valley) en Rode Vallei (Red Valley) zijn de meest bekende valleien van Cappadocië. Ze omvatten een groot gebied tussen Göreme en Cavusin. Het is eigenlijk een verzamelnaam voor veel kleine valleien als Gulludere, Kizilcukur, Meskendir en Zindanonu. Er zijn ook enkele huizen, kerken en tunnels te zien, maar deze plek is vooral bekend vanwege het uitzicht.

De Ihlara Vallei (ook wel Vallei van Ihlara genoemd) van zo’n 14 kilometer heeft een opvallend kenmerk dat de andere valleien niet hebben. Hier stroomt de Melendiz-rivier doorheen, wat het geheel een extra sfeerbeeld geeft. De meeste van de 100 kerken hier hebben fresco’s aan de binnenkant. 

Hier leefden in vroeger tijden monniken die les gaven in de kerken. In deze vallei werden door regisseur George Lucas diverse scènes opgenomen voor de Star Warsfilm Episode IV – A New Hope. Daarom wordt het geregeld ‘Star Wars Valley’ genoemd. Deze vallei ligt ten zuidoosten van de stad Aksaray.

De Duiven Vallei (Pigeon Valley) ligt op de weg tussen Uchisar en Göreme. De naam verraadt de belangrijkste attractie. Hier zijn honderden duiventillen te zien die met name boven in de schoorsteenrotsen zijn gehakt. De mest van de duiven is erg vruchtbaar en werd lang gebruikt voor de bemesting van de wijngaarden die in de valleien liggen.

De Zemi Vallei behoort tot de mindere bekende valleien in Cappadocië. In deze opvallend groene vallei is het aantal stenen schoorstenen beperkt, het is vooral bekend om het door de wind sterk geërodeerde landschap. De rijen heuvels hier hebben allerlei kleuren. De vallei ligt op 5 kilometer van Göreme op de weg naar Uchisar.

Wie het landschap van Cappadocië in al haar glorie wil zien, moet de relatief onbekende Honing Vallei in duiken. Hier zie je alle tinten en vormen die regen en wind hebben ‘gebouwd’. De diversiteit is groot. De vallei is te bereiken via de weg van Göreme naar Cavusin bij de afslag naar het oude Uchisar.

De Zwaard Vallei biedt een groots uitzicht op de vele heuvels van Cappadocië. En ook de bekende paddenstoelen. Waar hier nog opvallend kleine lavaresten te zien zijn. Wat een geheel ander sfeerbeeld geeft dan de meeste heuvels hier. Ook deze Sword Valley ligt vlak bij Göreme.

De Uzengi Vallei is één van de groenste valleien in Cappadocië. Hier staan veel fruitbomen en zeker in het voorjaar en zomer is hij erg groen. Wat een mooi contrast oplevert met de heuvels. De vallei is eenvoudig te bereiken vanuit Ortahisar, hij staat op alle kaarten aangegeven.

De Devrent Vallei, die door een verkeerde vertaling ook bekend staat als Dervent Valley, is beroemd vanwege de vele feeën schoorstenen die je hier kunt vinden. Al zijn de meesten geen steile pilaren, maar schuine heuvels. Devrent Vallei wordt vaak het maanlandschap van Cappadocië genoemd. De vallei ligt vlak bij Urgüp, wat de ideale uitvalsbasis is voor een bezoek.

De naam Abrikoos Vallei zegt het al. Het is duidelijk welke soort bomen hier overheerst. De Abrikoos Vallei is een relatief kleine vallei, maar wel één die in het voorjaar een absolute must is. Dan is hier een keur aan kleurrijke bloesem te zien. De Apricot Valley ligt bij Urgüp en is vooral populair bij wandelaars.

De Uludere Vallei is steil en smal. Maar deze kloof laat Cappadocië op zijn ruigste manier zien. De Uludure Vallei loopt van het dorpje Uludere naar Ayvali en is voor wandelaars eenvoudig te bereiken.

De Soğanli Vallei is misschien wel de meest vreemde van allemaal. De vallei is vooral bekend om zijn mix van kerken en duiventillen. In de diverse kerken zijn veel onbekende figuren te zien. De betekenis er van hebben wetenschappers nog steeds niet kunnen achter halen. De kerken stammen waarschijnlijk uit de 9de en 10de eeuw en hebben namen als ‘Kerk van het Wilde Dier’. Die verwijzen meestal naar de tekeningen in de kerk. De vallei ligt bij Soğanli, op 25 kilometer afstand van Dirinkuyu.

In dit verhaal speelt water een sleutelrol, zowel voor het landschap als de mensen hier. Dit is een plek waar je opvallend ver kunt kijken in het ruige binnenland van Turkije. En waar je een kijkje kunt nemen in het verleden van dit opmerkelijke gebied.

Wetenschappers denken dat het landschap is ontstaan door een serie van vulkaanuitbarstingen. Waarschijnlijk van de vulkanen Erciyes Dagi (3.917 meter hoog) en de Hassan Dagi (3.286 m). Een eruptie die mogelijk duizenden jaren heeft geduurd. Maar eenduidig zijn de geleerden niet in hun verhaal. De een zegt dat dit 10.000 jaar geleden moet zijn gebeurd, anderen hebben het over 40.000 jaar. Zeker is wel dat bovenop de bestaande tufsteenlaag een dikke laag van lava en vulkaanpuin komt te liggen.

Maar de volgende natuurkracht heeft het landschap daadwerkelijk gemodelleerd. Regen en wind zoeken hier al eeuwenlang een weg door de bovenste lavalaag. En als het water er eenmaal door heen is spoelt het zachte tufsteen weg. Waardoor grote gaten zijn geslagen in de bodem. Ook de Kizilirmak-rivier (met 1.151 kilometer de langste van Turkije) heeft voor diepe ravijnen gezorgd.

Het meest kenmerkend zijn de talloze lichtgekleurde kegels met een hoed van donkere lava. De lava is veel harder dan het tufsteen eronder en verweerd dus minder snel. Deze vreemde paddenstoelen zijn het bewijs van het verleden. En je ziet ze hier overal. Al strookt het niet met de naam Cappadocië. Deze komt uit het Perzisch, waar Katpatuka een omschrijving is voor ‘land van de mooie paarden’. Helemaal duidelijk is die verwijzing niet, maar waarschijnlijk hebben hier ooit wilde paarden gelopen. 

De mens woont hier al lang. Wetenschappers hebben op diverse plekken overblijfselen uit de prehistorie gevonden. Maar over hen is niet al te veel bekend. Behalve dat ze de zon vereerden, omdat dat volgens hen de manier is om de levensgevaarlijke vulkanen stil te krijgen.

Cappadocië is volgens geleerden de thuisbasis van de Hettieten, maar van hun hoofdstad Hattusa is niets terug gevonden. Wel is uit onderzoek gebleken dat zij al voederplaatsen voor het vee in het zachte vulkanische gesteente hebben uitgegraven. Ook van hun opvolgers, de Phrygiërs en de Cimmeriërs, is niet veel bekend. Wel is duidelijk dat deze streek onder Perzisch bewind kwam van de 6de tot de 4de eeuw voor Christus.

Daarna is het Alexander de Grote die het gebied onder Romeinse invloed brengt. En met name rond Göreme en Urgüp de zachte rotsen gebruikt om graftombes te bouwen. Maar de ruige streek blijft verschoond van de diverse grote oorlogen die de Romeinen uitvechten. Het gebied wordt vooral gebruikt vanwege de zilver- en tinmijnen en producten als graan, papyrus, graniet, wierook en katoen.

De eenvoudig te modelleren tufsteenkegels zijn ideale huizen, relatief warm in de winter en koel in de zomer. Op diverse plekken lijken de heuvels op een gatenkaas, overal zijn openingen van woningen zichtbaar. Wanneer deze bouw is begonnen is niet helemaal duidelijk. In de heuvels zijn ook talloze grotten en kerken uitgehakt.

Er zijn zelfs complete dorpjes aangelegd. De dorpjes kennen een ingenieuze verdedigingswijze. Die lijkt op de manier hoe de Egyptenaren hun piramides hebben afgesloten. Dit is nodig omdat het christelijke geloof in de eerste eeuwen nog geen officieel geaccepteerd geloof is. Hierdoor moeten de bewoners geregeld vluchten voor Arabische roversbendes.

In de kerken, grotten en op talloze andere plekken zijn in de afgelopen 2.000 jaar veel christelijke tekeningen gemaakt. Het zijn eigenlijk fresco’s, waarvan sommige nu nog van een opmerkelijk goede kwaliteit zijn. Lange tijd mochten heiligen van de Islam niet worden afgebeeld, maar dit verbod is later voor christenen opgeheven. Waardoor een explosie aan afbeeldingen in de kerken ontstaat. Waarbij het leven van Jezus vaak centraal staat.

In de jaren ’50 wordt het wonen in de holwoningen door de Turkse overheid verboden. Onder meer om het landschap te beschermen. Voor zover dat kan, want het erosieproces gaat onverminderd voort. Waardoor het landschap blijft veranderen. 

De kegels storten geregeld in, sommige kapelletjes hebben ooit diep in de rotsen gelegen, maar hun voorgevel is inmiddels ingestort. Gelukkig zie je ook weer nieuwe kegels ontstaan. Al gaat het erg langzaam, maar Cappadocië is voortdurend in beweging.